Suchość skóry, a atopowe zapalenie skóry

Przyczyn suchości skóry jest wiele. Główne z nich to odwodnienie organizmu, zapalenie skóry i stan po zapaleniu oraz wrodzone i nabyte zaburzenia rogowacenia. Kilka lat temu odkryto, że mutacje genów kodujących filagrynę są czynnikami ryzyka zachorowania na atopowe zapalenie skóry i rybią łuskę.

Niedobór filagryny (białka skóry zapewniającego przyleganie do siebie komórek powierzchniowej warstwy skóry) jest odpowiedzialny za uszkodzenie bariery naskórkowej, a tym samym upośledzenie jej funkcji. W schorzeniach skóry przebiegających z jej suchością, charakterystyczne są także zaburzenia ilości i jakości lipidów naskórka. Na stan skóry wpływają również: wiek osobniczy, grubość skóry, płeć, hormony, pora roku.

Suchość skóry charakteryzuje się pogłębieniem naturalnego jej złuszczania, wyraźnym zmniejszeniem elastyczności, skłonnością do szczelinowatych pęknięć oraz zaczerwienieniem. Razem z objawami obiektywnymi występują dolegliwości subiektywne: świąd, pieczenie, uczucie ściągania, kłucie, szczypanie lub ból. Intensywne łuszczenie bywa poprzedzone ostrym stanem zapalnym, pojawieniem się licznych małych pęcherzyków, które przekształcają się w sączące nadżerki. Kiedy sączenie ustępuje, zmieniony chorobowo naskórek łuszczy się. Ten proces ewolucji jest dynamiczny i trwa od kilkunastu dni do kilku tygodni.

Do czynników środowiskowych sprzyjających suchości skóry należą: niska wilgotność powietrza, skrajne temperatury, silny wiatr, promieniowanie UV (słońce, solaria), centralne ogrzewanie, klimatyzacja. Część osób sama przyczynia się do suchości skóry, poprzez stosowanie agresywnych środków myjących i piorących, długie kąpiele w gorącej wodzie, zbyt częste mycie, miejscową aplikację preparatów zawierających alkohol, itp.

Przyczyną, której niestety nie unikniemy, jest proces biologicznego starzenia. Niektóre schorzenia ogólne też przebiegają ze znaczną suchością skóry. Możemy tu wymienić: cukrzycę, mocznicę, niedoczynność tarczycy, nowotwory, niedożywienie, odwodnienie, zakażenie HIV, wybrane choroby neurologiczne.

Przykłady chorób skóry przebiegających ze znaczną suchością to: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, rybia łuska, wyprysk-egzema (różne odmiany), wrodzone defekty ektodermalne, zaburzenia funkcji gruczołów potowych.

W przypadku atopowego zapalenia, skóra zmieniona chorobowo jest zaczerwieniona, obrzęknięta, o zmniejszonej elastyczności. W ostrym okresie choroby pokryta jest nadżerkami i sączy. W fazie przewlekłej dominuje złuszczanie i suchość. Głównym odczuwalnym objawem jest świąd.

Niezależnie od wieku, w najcięższych przypadkach AZSzmiany mogą być zlokalizowane w różnych częściach ciała, a niekiedy zajmować nawet całą jego powierzchnię. Skład lipidów międzykomórkowych u osób zdrowych jest stały (40–50% ceramidów; 10–20% NKT). W przypadku AZS proporcje te są zachwiane, co objawia się m.in wyżej wspomnianą suchością skóry, wzrostem TEWL, zmniejszeniem elastyczność naskórka, wzrostem skłonności na mikrourazy i łatwiejszym wnikaniem patogenów.

W przebiegu AZS u dzieci wyróżniamy dwa okresy kliniczne, różniące się między sobą charakterem zmian skórnych i ich lokalizacją. Faza pierwsza rozpoczyna się około 3. miesiąca życia i trwa do 2. roku życia dziecka. Faza druga (dziecięca) trwa od 2. do 12. roku życia. Faza ta może rozwinąć się z fazy niemowlęcej, bądź zmiany pojawiają się w tym okresie po raz pierwszy. Obszar objęty przez wykwity to najczęściej zgięciowa powierzchnia kończyn (doły łokciowe, podkolanowe, nadgarstki, grzbiety rąk i stóp) oraz skóra na karku.

Wczesny początek choroby, stopień suchości skóry oraz płeć żeńska są objawami niekorzystnie rokującymi. Im większa suchość skóry występująca u małych dzieci, tym wyższe prawdopodobieństwo, że choroba będzie dawać oznaki w wieku dorosłym. Niewielka suchość skóry we wczesnym dzieciństwie to korzystny objaw rokujący. W odniesieniu do płci, większy odsetek chorych w wieku dorosłym stanowią kobiety.

 

Artykuł powstał we współpracy ze specjalistą dermatologii
dr hab. n. med. Ewą Trznadel-Grodzką,
konsultantem naukowym marki Dermedic