Probiotyki – nie tylko przy antybiotykoterapii

Niewiele osób zastanawia się nad korzyściami wynikającymi ze stosowania probiotyków. Większość z nas co prawda stosuje je w kontekście antybiotykoterapii, ale wciąż jest to za mało, by móc stymulować organizm do jeszcze efektywniejszej pracy. Pamiętajmy bowiem, że probiotykami nazywamy wszelkie żywe drobnoustroje, które podaje się w celu uzyskania optymalnego efektu zdrowotnego. Odgrywają one szczególnie ważną rolę u dzieci.

Probiotyki – co to jest?

Każdy z nas spotkał się już pewnie z pojęciem „żywe kultury bakterii”. Tak, chodzi właśnie o probiotyki, które są żywymi mikroorganizmami, stymulującymi organizm do prawidłowej pracy. Mikroorganizmy te występują np. bardzo często w układzie pokarmowym, a zwłaszcza – w jelitach. To one są odpowiedzialne za szybkie trawienie resztek substancji odżywczych i wytwarzanie substancji toksycznych, które następnie są usuwane naturalnymi drogami z ciała człowieka.

Probiotyk a dziecko – co warto wiedzieć?

Choć stosowanie probiotyków jest istotne zarówno z punktu widzenia dorosłych, jak i dzieci, to szczególny nacisk kładzie się tu zwłaszcza na osoby w wieku 3 – 8 lat. Dlaczego właśnie one? Otóż ich organizmy znajdują się jeszcze na etapie wczesnego, a co za tym idzie wstępnego rozwoju. Oznacza to, że w ich przypadku niektóre narządy mogą jeszcze nie działać prawidłowo, co w praktyce oznacza konieczność ich dodatkowej stymulacji. Poza tym – co trzeba jasno podkreślić – dzieci w tej grupie wiekowej, są w szczególny sposób narażone na deficyt posiadania własnej flory bakteryjnej. Oto przyczyny takiego stanu rzeczy.

1. Częste podawanie dzieciom słodyczy. Tak, za taki stan rzeczy winni są przede wszystkim dorośli, którzy całkiem niepotrzebnie wprowadzają do diety dziecka pokaźne ilości cukru. Należy pamiętać, że ów cukier – zwłaszcza przy niedoborze pokarmów kwaśnych i gorzkich – może doprowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób pasożytniczych. Te z kolei wiążą się ze znacznym wyjałowieniem pewnych obszarów układu pokarmowego, a co za tym idzie – z koniecznością podawania probiotyków.
2. Częste choroby i określona forma terapii. Dzieci w wieku 3 – 8 lat bardzo często cierpią na różnego rodzaju schorzenia zakaźne. Wiele z nich wiąże się z koniecznością podawania antybiotyków, które doprowadzają do szybkiego zniszczenia flory bakteryjnej układu pokarmowego, a co za tym idzie – do wielu różnych dysfunkcji w jego działaniu. Podawanie gotowych probiotyków jest w tym przypadku czymś więcej, niż tylko wsparciem dla antybiotykoterapii, gdyż to od nich zależy prawidłowe wchłanianie pokarmów przez dziecko.

Probiotyki dla dzieci – które z nich należy stosować?

Aby stosowanie probiotyków u dzieci przyniosło oczekiwany efekt medyczny, konieczne jest wchłanianie tylko sprawdzonych i skutecznych (a zarazem bezpiecznych) dla dzieci preparatów probiotycznych. Wybierając odpowiedni szczep bakterii, należy pamiętać o tym, że:

– musi być on zgodny z naturalną i zdrową florą bakteryjną; w przeciwnym razie może dojść do poważnego konfliktu, a także wielu nieprzyjemnych skutków ubocznych,

– musi należeć do grupy beztlenowców – jest to bardzo istotne, gdyż większość takich mikroorganizmów musi radzić sobie w warunkach bardzo niskiej podaży tlenem,

– musi wykazywać znaczną odporność na działania soków żołądkowych i wielu innych enzymów trawiennych; pamiętajmy, że zdecydowana większość z nich ma odczyn silnie kwaśny, co dla wielu bakterii zawartych w probiotykach, może być poważną przeszkodą,

– nie może też posiadać właściwości toksycznych; co ważne – cecha ta dotyczy nie tylko samych bakterii, ale też zawartych w preparacie środków pomocniczych,

– żywe kultury bakterii muszą też posiadać zdolność do namnażania się w ściśle określonych warunkach; w przeciwnym razie ich ciągłe stosowanie nie przyniesie żadnych pozytywnych skutków medycznych.

Probiotyki – przykłady szczepów

– LACTOBACILLUS – to bakterie kwasu mlekowego, które wspierają proces działania jelit, a jednocześnie ograniczają namnażanie patogenów i grzybów w ich obrębie. Ograniczają zaparcia, a także działają kojąco w przypadku występowania stanów zapalnych jelit.

– BIFIDOBAKTERIE – to szczep, który ogranicza powstawanie biegunek, zaparć i gazów. Korzystnie wpływa on również na ograniczanie objawów niektórych stanów chorobowych, jak np. zespołu jelita wrażliwego. Działa on głównie w obrębie jelita grubego.

– STREPTOCOCCUS I ENTEROCOCCUS – to szczepy bakterii kwasu mlekowego. Zwykle wchodzą one w skład produktów mlecznych, które wcześniej zostały poddane procesowi fermentacji. Pomagają one w utrzymaniu równowagi ludzkiej flory jelitowej.

Uwaga! W celu zwiększenia efektywności działania w/w szczepów, warto podawać tzw. prebiotyki. Jednym z nich jest synbiotyk. Opcjonalnie można też przyjmować inulinę.

Jak stosować probiotyki u dzieci?

Preparaty probiotyczne stosuje się niejako „w naturalny sposób” u tych dzieci, które aktualnie przechodzą antybiotykoterapię. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko ewentualnych powikłań, wynikających z neutralizacji istniejących szczepów bakterii układu pokarmowego. Zaleca się przy tym, aby preparaty te podawać na około 30 minut po zażyciu antybiotyku lub też – jeśli lekarz zalecił inaczej – zgodnie z jego zaleceniami. Zasada ta jest bardzo istotna ze względu na fakt, że jednoczesne zażywanie antybiotyku i probiotyku może ograniczyć prawidłowe działanie naturalnych szczepów bakteryjnych podawanych z zewnątrz.

Oczywiście istnieje również możliwość podawania probiotyków u dzieci, które aktualnie nie korzystają z antybiotykoterapii. Warto jednak podkreślić, że każdorazowe zastosowanie takiego preparatu, powinno być podparte wywiadem i konsultacją medyczną. Zadaniem lekarza jest dobór odpowiednich szczepów (bardzo często korzysta się z bakterii mlekowych), a także usystematyzowanie ewentualnej terapii. W przeciwnym razie stosowanie wybranego preparatu może przynieść efekty zupełnie inne, niż można by tego oczekiwać.

Probiotyki i ich zastosowanie jako wsparcie procesu leczenia

Choć probiotyki są kojarzone głównie z antybiotykoterapią, to nowoczesna medycyna wykorzystuje je również w walce z następstwami wielu innych schorzeń. Uwaga – część z nich może również dotyczyć dzieci!

– Intensywne biegunki, które – zwłaszcza u dzieci – mogą z biegiem czasu prowadzić do bardzo głębokiego odwodnienia.

– Zakażenie bakterią Helicobakter Pylori.

– Alergie pokarmowe na określony, dostępny w pokarmie alergen.

– Atopowe zapalnie skóry.

– Choroby jelita grubego, w tym jego zapalenie, martwica, a także zespół jelita drażliwego, który występuje u coraz większej liczby dzieci.

Co warto wiedzieć o probiotykach dostępnych na rynku?

Na rynku istnieje wiele różnych probiotyków, których działanie jest dostosowane do określonych schorzeń i problemów zdrowotnych. Najprostsze z nich spożywamy… na co dzień. Mowa tu oczywiście o różnego rodzaju jogurtach, serkach i wielu innych produktach, których skład jest oparty na naturalnym mleku. Bardziej zaawansowane probiotyki mają już wyłącznie medyczny charakter. Stosując określone antybiotyki, warto postawić na ściśle określone przez lekarza preparaty. W przeciwnym razie efekt leczniczy ich podawania może być mocno ograniczony.

Ważnym parametrem decydującym o przyjęciu określonego probiotyku, jest liczba żywych bakterii na jedną dawkę preparatu. Zazwyczaj ilość ta kształtuje się w okolicach od miliona, do nawet miliarda bakterii na jedną dawkę preparatu. Co ważne – wartość ta ma ogromne znaczenie w kontekście przyjętej metodologii leczenia. Zbagatelizowanie tej ważnej cechy probiotyków, może przełożyć się na szereg powikłań zdrowotnych. Rolą lekarza jest więc określenie optymalnej dawki żywych kultur bakteryjnych z punktu widzenia wybranego pacjenta.

Probiotyk, dzieci a działania niepożądane

Stosowanie probiotyków jest z reguły bezpieczne i nie powinno – poza przypadkami podawania nieprawidłowego preparatu – doprowadzić do wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych. Niemniej warto mieć na względzie, że organizm ludzki – a zwłaszcza organizm małego dziecka – jest mechanizmem dość nieprzewidywalnym. Poza tym – co trzeba jasno podkreślić – zdecydowana większość probiotycznych działań niepożądanych wynika z nadpodaży zawartych w nich składników aktywnych, które w konsekwencji prowadzą do wielu perturbacji w obrębie układu pokarmowego. Warto też wziąć pod uwagę fakt, że liczba dostępnych na rynku probiotyków jest bardzo duża i samodzielny dobór odpowiedniego preparatu jest wręcz ryzykowny. Można też stymulować dziecko za pomocą dodatkowych kultur bakteryjnych, które są zawarte np. w pożywieniu. Jest to rozwiązanie bezpieczne dla dziecka i – co więcej – pozwala na zoptymalizowanie funkcjonowania jego układu pokarmowego.

Podsumowując, dzieci w wieku od 3 do 8 lat to osoby, które są szczególnie podatne na deficyty w obrębie flory bakteryjnej, która funkcjonuje w ramach ich układu pokarmowego. Dlatego – po akceptacji lekarza – warto w ich przypadku stosować suplementację probiotykami.