Lęk separacyjny

Zdarzyła się wam sytuacja, w której dziecko nie chciało wyjść z domu? Do przedszkola czy szkoły? Bądź dziecko nie chciało samodzielnie widywać się ze swoimi rówieśnikami? – To właśnie mogą być pierwsze objawy lęku separacyjnego.

Czym jest lęk separacyjny?

Jest nim bardzo silny lęk przed odseparowaniem od osób z którymi jesteśmy bardzo mocno związani. Najczęściej lęk obserwuje się u dzieci, natomiast u dorosłych również się zdarza.

Ten rodzaj lęku może wystąpić również w samym wyobrażeniu sobie o nim jak i również w momencie odseparowania bądź w trakcie separacji. Lęk separacyjny jest jedną z cech charakterystycznych występujących u dzieci przed trzecim rokiem życia. Dopiero po tym czasie można diagnozować dziecko.

Lęk separacyjny jest ujmowany w dwóch klasyfikacjach chorób. Pierwszą z nich jest ICD – stosują ją lekarze, natomiast druga to DSM amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i tą klasyfikację stosują głównie psychiatrzy psychologowie i terapeuci.

W  ICD mówimy o lęku przed separacją w dzieciństwie, a w DSM o lęku separacyjnym w dorosłości.

Warto się zastanowić również jakie są przyczyny lęku separacyjnego.

Pierwszym z nich mogą być zaburzenia lękowe opiekunów. I w tym wypadku dziecko uczy się od opiekuna nastawienia, które jest oparte na lęku. A jak powszechnie wiadomo dziecko jest świetnym naśladowca dorosłego. Zatem poczucie bezradności i unikanie pewnych sytuacji mogą wynikać również z zaburzeń psychicznych opiekunów tychże dzieci. Kolejnym czynnikiem występowania lęku jest wychowanie dziecka nadopiekuńczo. Często to zjawisko można zobaczyć w rodzinach w których relacje między członkami rodziny są bardzo bliskie. Im są mocniej zaciśnięte relacje między członkami rodziny tym bardziej dziecko nie będzie chciało się od nich oddalić i usamodzielnić się. Na lęk mają również wpływ traumatyczne przeżycia dziecka. Może to być śmierć bliskiej osoby, choroba, wypadek przeprowadzka. Przykre doświadczenia, które wypływają ze strony rówieśników bądź osób, które znajdują się w środowisku dziecka również popychają ku lękom. Mowa tu o odrzucaniu i wyśmiewaniu się z dziecka, co będzie powodowało kurczowe trzymanie się miejsca, w którym czuję się chronione.

Warto zaznaczyć, że lek separacyjny który nie będzie leczony w okresie dzieciństwa może w przyszłości, w życiu dorosłym przerodzić się w lęk paniczny.

Czas na omówienie objawów lęku separacyjnego. Na co powinien szczególną uwagę zwrócić specjalista, aby zdiagnozować ten lęk?

Osoba diagnozująca powinna (pięć kryteriów):

1. Czy występuje nadmierny lęk, który jest nieadekwatny do wieku dziecka na separację od osób bądź od miejsca, do którego jest przywiązany?
2. Czy objawy są dłuższe niż minimum 4 tygodnie?
3. Czy początek lenku powstał przed 18 rokiem życia?
4. Czy lęk powoduje znaczne problemy w obszarach życia?
5. Czy lęk jest spowodowany innymi zaburzeniami na przykład schizofrenią?

 

Najczęstszymi objawami lęku separacyjnego u dzieci są: ciągła potrzeba podtrzymywania kontaktu oraz wiedzy gdzie znajduje się opiekun gdy są oni oddzieleni ; w momencie gdy dziecko ma strach przed zapadnięciem na jakąś chorobę swoich najbliższych; gdy dziecko przebywa poza domem czuję ogromną tęsknotę i jest nieszczęśliwe chciałoby jak najszybciej wrócić do domu ; odczuwając lęk boi się zgubienia i niemożliwości znalezienie opiekunów; dziecko niechętnie samodzielnie oddala się od domu co oznacza że nie chce uczestniczyć na przykład w wycieczkach szkolnych; czasem dochodzi również do zjawiska gdy dzieci nie chcą przebywać z inną osobą w danym pomieszczeniu tylko ze swoim opiekunem mimo to że jest on w pomieszczeniu obok; dziecko czuje bardzo dużą potrzebę pozostania swojego rodzica przy łóżku do momentu aż zaśnie ; dziecko ma bardzo częste koszmary senne; podczas lęku dziecko odczuwa silne bóle brzucha i głowy ma nudności a wymioty występują przed lub zaraz po separacji z najbliższymi; mogą wystąpić również palpitacje, uczucie słabości i zawroty głowy w momencie w separacji; dziecko odmawia chodzenia do szkoły ; jest możliwość pojawienia się u dziecka napadów złości i agresji w momencie gdy rozłąka jest przymuszona.

Bardzo często dzieci, które cierpią na zaburzenia związane z lękiem separacyjnym nazywa się jako wymagające stałej uwagi.

Warto zapamiętać, że jeśli zauważa się powyższe objawy u dziecka w wieku od około 3 lat to w tym przypadku nie ma powodów do zmartwień, gdyż są bardzo naturalne stopniowo zanikają do 6 roku życia.

 

Aby móc zapobiegać lękowi separacyjnemu ważne są wczesne reakcje na ten lęk u dzieci. Oto kilka sposobów które mogą temu zapobiec:

1. Należy w pierwszym roku życia dziecka zostawiać je pod opieką innego dorosłego. Tą osobą Może być babcia, niania, zaufana osoba. należy to robić w warunkach spokojnych i wykonywać to stopniowo. W takim przypadku dziecko będzie w stanie nauczyć się radzić sobie z czasem, w którym nie ma obecności opiekuna. Ma możliwość budowania zaufania wobec innych dorosłych.
2. Jak najwcześniej kontaktować dziecko z rówieśnikami.
3. Należy również zapewnić dziecku miłe doświadczenia. Może to być pobyt na placu zabaw tylko z ciocią, spacer z babcią w parku.
4. Warto oswajać dziecko z nowym miejscem. Szczególnie wtedy, gdy będą duże zmiany na przykład pójście do przedszkola.
5. Należy stopniowo usamodzielniać dziecko, gdyż Im bardziej ono będzie samodzielne tym będzie mniejszy lęk mu towarzyszył w codzienności.
6. Z dzieckiem należy rozmawiać o jego obawach, natomiast nie należy okazywać mu nadmiernego współczucia.
7. Warto budować atmosferę radości, która jest związana z dużymi zmianami.
8. Jeśli dziecko posiada obawy to nie można ich wyśmiewać i krytykować. Co oznacza, iż nie powinno stosować się słów typu: „taka duża dziewczynka a płacze? „, lepiej porozmawiać i rozłożyć leki na czynniki pierwsze na bieżąco.

 

Podsumowując: Lęk separacyjny w większości dotyka dzieci i nastolatków natomiast warto pamiętać, iż mogą się zdarzyć sytuacje, w której przetrwają aż do dorosłości. Różnego rodzaju długotrwałe i poważne objawy należy konsultować ze specjalistą, bo jest bardzo dużo sposobów na to, aby samodzielnie potrafić sobie z tym problemem poradzić. Nieleczone lęki separacyjne mogą doprowadzić do różnych innych zaburzeń na przykład do fobii szkolnej czy do lęku panicznego. Nie należy ich bagatelizować.

Lęk separacyjny nie dotyczy tylko osoby z zaburzeniem, ale również jej najbliższych, dlatego należy zadbać o całą rodzinę i oswoić lęk tak by w przyszłości zaowocowało to lepszym i spokojnym życiem.