Probiotyki – Naturalne wsparcie w antybiotykoterapii

Antybiotyki to skuteczna broń w zwalczaniu infekcji bakteryjnych, jednakże ich stosowanie wiąże się z występowaniem działań niepożądanych. Dotyczy to zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Najczęstszymi z nich są bóle brzucha i biegunki w różnych postaciach. W większości przypadków za przyczynę występowania biegunki w czasie antybiotykoterapii uważa się zaburzenia prawidłowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Dlatego bardzo ważna jest suplementacja probiotykami, które ochraniają florę jelitową w trakcie antybiotykoterapii, ale także pomagają odbudować po zakończonym leczeniu.

Plusy i minusy antybiotykoterapii

Antybiotyki są substancjami wytwarzanymi przez organizmy żywe, które hamują możliwość wzrostu i namnażania się drobnoustrojów lub bezpośrednio zabijają komórki bakterii. Są to leki działające na bakterie. Natomiast ich działanie jest całkowicie nieskuteczne w przypadku infekcji wirusowych, dlatego nie powinno się ich stosować w przypadku przeziębienia czy grypy. Antybiotyki są niezastąpionymi, ratującymi życie lekami, jednak ich stosowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia różnych objawów ubocznych i powikłań, między innymi ze strony przewodu pokarmowego. Najczęstszymi z nich są bóle brzucha i biegunki w różnych postaciach i o różnym nasileniu. Zdarza się również, że objawy te pojawiają się nie tylko w trakcie leczenia, ale na długo po zakończeniu antybiotykoterapii. Powszechność oraz nie zawsze uzasadnione stosowanie antybiotyków doprowadziło do uodpornienia wielu szczepów bakteryjnych na ich działanie, przez co obecnie coraz trudniejsze staje się leczenie poważnych infekcji. Dlatego istotne jest, aby nigdy nie nadużywać antybiotyków, stosować się ściśle do zaleceń lekarza oraz przestrzegać właściwego dawkowania.

Jeśli antybiotyk, to tylko razem z probiotykiem

Wszystkie antybiotyki mają działanie ogólnoustrojowe. Oznacza to, że oprócz niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych niszczą przy okazji naturalną bakteryjną florę jelitową. Bytujące w przewodzie pokarmowym mikroorganizmy mają znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Stanowią skuteczną tarczę obronną przeciwko wielu mikroorganizmom chorobotwórczym. Należy pamiętać, że przyjmowanie antybiotyku zaburza mikroflorę jelitową na znacznie dłuższy okres niż czas jego stosowania. Dlatego zalecane jest przyjmowanie bakterii probiotycznych w trakcie, ale również po antybiotykoterapii.

Bakterie probiotyczne to starannie wyselekcjonowane żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Najlepiej poznanym i przebadanym szczepem probiotycznym jest szczep Lactobacillus rhamnosus GG. W wielu badaniach klinicznych wykazano, że ten szczep spełnia warunki idealnego probiotyku, a jego stosowanie jest bezpieczne również wśród najmłodszych. Posiada certyfikat bezpieczeństwa GRAS (Generalnie Uznany za Bezpieczny) nadawany przez Amerykański Departament Zdrowia. Udowodniono, że zmniejsza on ryzyko wystąpienia skutków ubocznych antybiotykoterapii, takich jak bóle brzucha i luźne stolce. Szczep ten w 2016 r. rekomendowany został przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci w zapobieganiu biegunkom związanym z antybiotykoterapią u dzieci.

Naturalne wsparcie mikroflory jelit

Wykazano również, że szczep Lactobacillus rhamnosus GG pomaga w odbudowie naturalnej flory bakteryjnej oraz skraca czas trwania biegunek o różnej etiologii. Probiotyki, poprzez przyleganie do komórek nabłonka jelitowego, blokują patogenom dostęp do niego, tym samym uniemożliwiając jego kolonizację. Pożyteczne bakterie utrudniają patogenom rozwój w organizmie dziecka poprzez konkurencję z nimi o dostęp do substancji odżywczych, tym samym chronią przed szkodliwym działaniem substancji wytwarzanych przez drobnoustroje chorobotwórcze. Dzięki temu nie dochodzi do rozwinięcia infekcji w układzie pokarmowym, a w przypadku zakażenia będzie ono miało łagodniejszy przebieg i krótszy czas trwania. Dlatego w trakcie tzw. „jelitówki” lekarze pediatrzy zalecają stosowanie probiotykoterapii razem z uzupełnianiem elektrolitów i przyjmowaniem doustnych płynów nawadniających. Od 2014 r. Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) poza przyjmowaniem płynów i niezbędnych elektrolitów, zaleca stosowanie probiotycznego szczepu bakterii Lactobacillus rhamnosus GG, jako skutecznej metody skracania ostrych biegunek o różnej etiologii i zmniejszania ich nasilania. W 2018 r. rekomendacje dotyczące stosowania tego szczepu poszerzono o zapobieganie biegunkom u dzieci przebywających w szpitalach. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że szczep ten w 2020 r. został uznany przez ESPGHAN za bezpieczny do stosowania nawet u niemowląt przedwcześnie urodzonych.

Odporność bierze się z brzucha

Właściwy sposób odżywiania ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego działania układu odpornościowego – to właśnie w jelitach jest zlokalizowanych około 70% komórek układu odpornościowego. Probiotykoterapia jest coraz częściej proponowana w kontekście wzmacniania odporności. Bakterie probiotyczne mają bowiem zdolność wpływania na komórki układu immunologicznego. Szczep Lactobacillus rhamnosus GG poza hamowaniem rozwoju bakterii chorobotwórczych w jelicie oraz stabilizacji naturalnej mikroflory jelit, posiada również zdolność do modulowania układu immunologicznego. W badaniach wykazano, że dzieci przebywające w środowisku sprzyjającym infekcjom (szpitale, żłobki, przedszkola) suplementowane wspomnianym szczepem probiotycznym, są zdecydowanie mniej podatne na infekcje niż ich rówieśnicy nieotrzymujący podobnej suplementacji. Potwierdzono, że Lactobacillus rhamnosus GG zmniejsza ryzyko zachorowania na infekcyjne zapalenie górnych dróg oddechowych o 34%.