Jak radzić sobie ze strachem u dzieci w wieku przedszkolnym?

Czym jest strach i czy powinniśmy się… go bać? Nie, strach to naturalna reakcja emocjonalna organizmu zarówno u dorosłego człowieka, jak i u Dziecka. Czasem jednak strach przeradza się w fobie bądź lęki i wtedy warto się nim zainteresować.

W zwykłych codziennych rozmowach wyrażeń „strach” i „lęk” często błędnie używamy w tym samym znaczeniu. Warto jednak rozróżnić, że strach odczuwamy w reakcji na realne zagrożenie, natomiast lęki są często irracjonalne. Obawiamy się czegoś, co nie ma przełożenia na rzeczywistość.

Strach wbrew pozorom jest bardzo potrzebną emocją. Gdyby go nie było, prawdopodobnie nie przetrwalibyśmy jako gatunek, bo nic by nam nie mówiło: „Stop! Uważaj, zagrożenie”. W przeciwieństwie do lęku i fobii, strach na umiarkowanym poziomie działa na organizm motywująco.

Czego boją się Dzieci?

Źródła strachu u Dzieci w wieku przedszkolnym są często typowe. Wiele Maluchów boi się ciemności, nieznajomych czy hałasu, np. burzy. Kilkulatkowie często odczuwają też strach przed separacją. Boją się rozstania z rodzicami i pozostania samemu. Jeszcze innym źródłem lęku jest to, co się dzieje w wyobraźni naszych Pociech. Mowa na przykład o słynnym potworze spod łóżka czy duchach w szafie.

Są też dość nietypowe (jak na obecne czasy) źródła strachu wśród Dzieci. Przez pracę w Fundacji poznałam młodych ludzi, którzy się obawiali powrotu do domu rodzinnego. Inni czuli obawę, czy w domu będą mieć cokolwiek do zjedzenia… Takie sytuacje zdarzają się rzadko, ale niestety są.

Jak rozpoznać strach?

Zazwyczaj po kilkuletnim Dziecku łatwo rozpoznać, że się boi. Często pojawia się płacz, chowanie za rodzicami, odmowa wykonania zadania/prośby czy unikanie. Są także fizyczne objawy strachu, do których należy pocenie się czy przyspieszone bicie serca. W takiej sytuacji najlepiej jest przytulić Dziecko i delikatnie spróbować uspokoić. Jeśli widzimy, że nasz przedszkolak reaguje strachem w konkretnej sytuacji, dobrze byłoby go z nią powoli oswajać.

Jak wspierać Dziecko w radzeniu sobie ze strachem?

Podstawą jest rozmowa i wysłuchanie Dziecka, poznanie jego obaw i akceptacja uczuć. Nie wolno ignorować ani lekceważyć strachu Malucha, bo może to negatywnie wpłynąć na jego poczucie własnej wartości. Może to zinterpretować, że jego odczucia nie są ważne, że nie wolno się bać, bo to coś wstydliwego. Dobrym pomysłem jest wyrażanie uczuć poprzez zabawę (rysowanie, gry tematyczne). W przypadkach dużego stresu warto wykonać z Dzieckiem ćwiczenia oddechowe, które pozwolą uspokoić przyspieszone bicie serca.

Pomóc może także wprowadzenie wieczornych rytuałów, które dadzą Maluchowi poczucie bezpieczeństwa. Takim rytuałem może być np. czytanie. Poszukaj książek i opowieści, w których mali bohaterowie przezwyciężają swój strach. Poza tym, że Maluch będzie się uczył, jak walczyć z tą emocją, wyrobisz u niego nawyk czytania, miłość do książek, rozwiniesz jego słownictwo i umiejętności językowe. Same plusy!

Co ważne, zachęcaj Dziecko do przełamywania strachu, np. poprzez zrobienie czegoś po raz pierwszy, ale uwaga – WSPÓLNIE. Nie zostawiaj go z tym samego. To pomaga otworzyć się na nowe przeżycia. Najczęściej najważniejszy rozwój leży właśnie tam, gdzie nasze ograniczenie. Zatem, pomagając Dziecku przezwyciężyć strach, pomagasz mu w ogromnym rozwoju.

Kiedy szukać pomocy specjalisty?

Strach jest naturalną częścią rozwoju Dziecka i w większości przypadków jest przejściowy. Jednakże, czasem może stać się na tyle intensywny, że zaczyna wpływać na codzienne życie Dziecka i rodziny. W takich sytuacjach warto rozważyć pomoc specjalisty.

Oto kilka sygnałów, które mogą wskazywać, że nadszedł najwyższy czas, aby szukać profesjonalnego wsparcia:

• Strach jest długotrwały i intensywny.
• Nie maleje z czasem, a nawet zdaje się nasilać.
• Lęki utrzymują się przez kilka tygodni lub miesięcy, mimo prób ich złagodzenia.
• Strach zaczyna przeszkadzać w codziennych czynnościach, takich jak jedzenie, spanie, zabawa czy nauka.
• Dziecko unika sytuacji, miejsc lub osób, które wywołują lęk, nawet jeśli nie stanowią one realnego zagrożenia.
• Obserwujesz zmiany w zachowaniu Dziecka.
• Pojawiają się niepokojące zachowania, np. częste napady złości, agresja, wycofanie się, smutek.
• Dziecko staje się nadmiernie przywiązane do rodziców, wykazuje niechęć do separacji (np. nie chce chodzić do przedszkola).
• Ma trudności z zasypianiem, często budzi się w nocy, doświadcza koszmarów.
• Sen staje się niespokojny, co wpływa na jego ogólne samopoczucie i energię w ciągu dnia.
• Często skarży się na bóle brzucha, głowy, nudności, które nie mają medycznego wyjaśnienia.
• Dziecko doświadcza objawów fizycznych, takich jak przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, duszność.
• Strach wpływa na zdolność Dziecka do nawiązywania i utrzymywania relacji z rówieśnikami.
• Dziecko unika sytuacji społecznych, takich jak gry i zabawy grupowe, spotkania z przyjaciółmi.

Gdzie szukać pomocy?

Gdy zaobserwujesz któreś z wyżej wymienionych sygnałów, zastanów się, czy mogą one z czegoś wynikać. Porozmawiaj z Dzieckiem i delikatnie pomóż mu uporać się ze swoimi uczuciami. Jeśli jednak to nie pomaga, a objawy nadal są wyraźne, skontaktuj się z psychologiem dziecięcym. Pomoże on ocenić, czy lęki są normalnym etapem rozwoju, czy też wymagają interwencji. W razie potrzeby opracuje on strategię radzenia sobie z lękami, by wspierać zarówno Dziecko, jak i rodziców. Pamiętaj, że TO NIC ZŁEGO SZUKAC POMOCY!

W razie większych problemów może być potrzebna pomoc terapeuty dziecięcego. Przeprowadzenie takiej terapii może pomóc Maluchowi przepracować swoje lęki.

Pomocny w sytuacji kryzysowej może być także pedagog przedszkolny. Ma on styczność z Dzieckiem na co dzień w placówce, więc może oferować wsparcie na miejscu, a także ma możliwość monitorowania zachowania. Warto też skontaktować się z pediatrą, który oceni, czy fizyczne objawy na pewno nie są spowodowane zewnętrznymi czynnikami a właśnie stresem/strachem.

Nie bój się prosić o pomoc

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące strachu Twojego Dziecka, nie wahaj się zasięgnąć porady specjalisty. Wczesna interwencja może pomóc mu lepiej radzić sobie z lękami i zapobiec ich narastaniu w przyszłości.

W tym miejscu chce zwrócić uwagę na jeszcze jedną ogromnie ważną rzecz. Jeżeli nie uzyskałaś/eś pomocy w jednym miejscu – idź szukać w innym. Nie poddawaj się. Jeśli czujesz obawę/niepokój, szukaj pomocy do skutku. Czasem trzeba odwiedzić kilku specjalistów, psychologów, by trafić na tego odpowiedniego i uzyskać najlepszą pomoc dla swojej Pociechy. Bo wszystkim nam zależy na dobru Dzieci.

 

O Autorce:

Joanna Pieszka – prezes Fundacji POCIECHA

Posiada wykształcenie pedagogiczne (trenerka TUS i minimediacji), socjoterapeutyczne oraz bogate doświadczenie pracy z dziećmi z rodzin potrzebujących wsparcia, a także z podopiecznymi świetlic opiekuńczych.

 

Fundacja Pomocy Dzieciom POCIECHA

Jej głównym celem jest wspieranie Dzieci i Młodzieży w wieku 7-17 lat, uczęszczających do świetlic opiekuńczych, aby mogły rozwijać swoje talenty mimo trudnej sytuacji rodzinnej czy finansowej. Więcej informacji na www.FundacjaPOCIECHA.pl.

 

Pomóż docierać ze wsparciem do Dzieci najbardziej potrzebujących! Przekaż swoją cegiełkę i spełnij ich marzenia:

Fundacja Pomocy Dzieciom POCIECHA

1. Kamieniecka 15, 50-511 Wrocław

Numer konta: 15 1240 1994 1111 0010 4697 5666

NIP: 8943040916 | KRS: 0000426589