Higiena jamy ustnej u dziecka

Dbanie o prawidłowy rozwój dziecka obejmuje też higienę jamy ustnej. Najważniejsza jest profilaktyka, dzięki której zęby będą rosły prawidłowo i nie dojdzie do rozwoju próchnicy. Nieleczona próchnica to prosta droga do wystąpienia zmian zapalnych, martwicy miazgi zębowej i wcześniejszej utraty zębów mlecznych. Ponadto nieprawidłowe nawyki będą kontynuowane w późniejszych latach życia dziecka, przez co próchnica pojawi się także po wyrznięciu się zębów stałych, które przecież już nie odrosną. Jeśli dziecko nie szczotkuje zębów, spożywa produkty bogate w cukier i nie odwiedza regularnie dentysty, trzeba liczyć się z tym, że prędzej czy później pojawią się problemy w jamie ustnej.

 

Jak przeciwdziałać rozwojowi próchnicy?

 

Coraz więcej dzieci boryka się z problemem próchnicy, która niszczy nie tylko szkliwo, ale całe zęby, przyczynia się do wystąpienia stanu zapalnego i bolesności. Nie wolno tego bagatelizować nawet w przypadku zębów mlecznych, które i tak muszą wypaść. Jeśli do próchnicy doszło już na tak wczesnym etapie życia dziecka, po wyrznięciu stałych złe nawyki będą kontynuowane i problem powróci. Nieleczona próchnica doprowadzi w końcu do ostateczności, czyli do ekstrakcji zęba stałego, który już nie odrośnie, jedyną możliwością będzie wstawienie sztucznego np. implantu stomatologicznego. Można jednak uchronić się przed najgorszym, jeśli zadba się o prawidłową higienę jamy ustnej.

 

• Skąd ta próchnica?

 

Jednym z głównych powodów próchnicy jest niewłaściwa higiena jamy ustnej lub nawet jej brak. Wiele dzieci nie szczotkuje codziennie zębów, robi to nieprawidłowo lub zbyt krótko. O higienie jamy ustnej trzeba pamiętać już od najmłodszych lat życia dziecka, gdy jeszcze nie jest w stanie samodzielnie ich sobie wyszczotkować. Co więcej, profilaktyka powinna zostać wdrożona przed ząbkowaniem, bo dziąsła również powinny być masowane silikonową szczoteczką nakładaną na palec. Trzeba też pamiętać o tym, że zęby mleczne są bardzo podatne na działanie bakterii próchnicznych, a choroba szybko postępuje. Wynika to przede wszystkim z obniżonej zawartości minerałów w szkliwie.

 

Do rozwoju próchnicy przyczynia się również źle zbilansowana dieta, bogata w rafinowany cukier. Dieta dziecka nie może opierać się na węglowodanach prostych, wysoko przetworzonej żywności. Uważać trzeba nawet z owocami, które są niezwykle zdrowe, ale zawierają kwasy i cukry, szczególnie daktyle, banany czy winogrona. Zawsze po ich spożyciu trzeba przepłukiwać usta czystą wodą, aby w zębach nie znajdowały się resztki pokarmu, który stanie się pożywką dla bakterii próchnicotwórczych. Słodkie przekąski i kolorowe napoje gazowane powinny zostać ograniczone do minimum, najlepiej całkowicie wyeliminowane z diety dziecka. Brak regularnych wizyt kontrolnych u dentysty również przyczynia się do wystąpienia próchnicy, co wynika z zaniedbania rodzica. Stomatolog jest w stanie wykryć nieprawidłowości i początki próchnicy, a wcześnie zdiagnozowana będzie zdecydowanie szybsza i łatwiejsza do wyleczenia. Lepiej zapobiegać, niż leczyć, szczególnie w przypadku małych pacjentów, aby uchronić ich przed niepotrzebnym cierpieniem.

 

• Dieta przeciwpróchnicza

 

Dobrze zbilansowana dieta wpływa nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie organizmu dziecka, ale też na stan zębów i zdrowie jamy ustnej. Bardzo ważne jest to, aby w jadłospisie nie brakowało produktów bogatych w minerały takie jak wapń, magnez i fosfor oraz witamin – A, B, C i D. Są one niezbędne do prawidłowego wzrostu zębów i chronienia ich przed bakteriami próchnicotwórczymi. Wystrzegać powinno się wcześniej wspomnianego cukru rafinowanego, czyli słodyczy. Istotne będzie też to, aby dziecko nie podjadało między posiłkami, gdyż sprzyja to demineralizacji szkliwa i rozwojowi próchnicy. Za najbardziej próchnicotwórczą uznaje się sacharozę, która wnika w płytkę nazębną, gdzie bakterie zamieniają ją w kwas odwapniający szkliwo. Mniejszym złem jest fruktoza obecna w miodzie i owocach oraz laktoza w produktach mlecznych i glukoza. Unikać powinno się lepkich słodyczy i napojów, które przyklejają się do zębów, przez co ich kontakt ze szkliwem ulega wydłużeniu. Po zjedzeniu słodkiej przekąski zawsze powinno się wypłukać jamę ustną, a po pół godzinie wyszczotkować zęby.

 

Jak prawidłowo myć zęby?

 

Dziecko trzeba nauczyć prawidłowego szczotkowania zębów, najlepiej powierzyć to zadanie dentyście. Szczoteczka powinna być ustawiona prostopadle do powierzchni zębów, a wykonywane nią ruchy mają być niewielkie – do przodu i do tyłu, po zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni zębów górnych i dolnych. Ostatnim etapem będzie wyszczotkowanie powierzchni żujących, poświęcając więcej uwagi pierwszym zębom trzonowym. Rodzice powinni kontrolować częstotliwość mycia zębów i ilość nakładanej na szczoteczkę pasty. Nie można zapomnieć o usuwaniu osadów, które po nagromadzeniu tworzą kamień nazębny. Dziecko musi być motywowane do codziennego szczotkowania zębów, aby wyrobić prawidłowe nawyki. Należy je szczotkować minimum dwa razy dziennie przez co najmniej dwie minuty.

 

Od trzeciego roku życia dzieci nie potrzebują już pomocy rodzica i są w stanie samodzielnie poradzić sobie ze szczotkowaniem zębów. Powinny robić to przynajmniej dwa razy w ciągu dnia, najlepiej po każdym posiłku, przede wszystkim po zjedzeniu czegoś słodkiego. Najważniejsza jest oczywiście wieczorna pielęgnacja, aby podczas snu w zębach nie zalegały żadne resztki pokarmowe, w przeciwnym razie bakterie miałyby wielogodzinną ucztę i intensywnie rozwijały się. Technika szczotkowania zębów zawsze powinna być dobrana do wieku i możliwości podopiecznego. Pomocne są różne zabiegi mające na celu zapobieganie rozwojowi próchnicy. Zaleca się wcierać roztwory i żele fluorkowe kilka razy rocznie. Od dwóch do czterech razy w roku warto zastosować też lakier fluorkowy. Przy stałych zębach dobrym pomysłem będzie wykonanie zabiegu ich lakowania.

 

Jak wybrać szczoteczkę do mycia zębów dla dziecka?

 

Bardzo ważną kwestią jest dobór odpowiedniej szczoteczki i pasty do mycia zębów. Akcesoria należy zawsze dobierać do indywidualnych potrzeb dziecka i jego wieku. Na początku posługiwanie się szczoteczką może być trudne, szczególnie jeśli ma wąską rączkę. Warto wobec tego kupić model z grubą i wielokrawędziową rękojeścią. Ze zwykłą zaleca się zaczekać do ukończenia piątego roku życia. Warto włączyć wtedy też dodatkowe elementy do codziennej higieny jamy ustnej w postaci płynów i tabletek wybarwiających osady nazębne. Jeśli rodzic chce mieć pewność co do słuszności wyboru szczoteczki, należy zasięgnąć porady dentysty. Pomoże w doborze idealnej szczoteczki, mając na uwadze warunki anatomiczne jamy ustnej małego pacjenta.

 

Młodszym dzieciom zaleca się kupować szczoteczki z miękkim włosiem, które są oznaczone napisem „soft”. Starszym podopiecznym można już dać model średnio miękki, czyli „medium”. Istotne będzie to, aby głowica szczoteczki była krótka. Optymalna długość rękojeści wynosi około dwunastu centymetrów, a główka powinna mierzyć dwa centymetry lub trzy w przypadku starszych dzieci. Trzyletniemu dziecku można już kupić elektryczną szczoteczkę do zębów, która czyści lepiej niż ta zwykła.

 

Czym kierować się przy wyborze pasty do mycia zębów dla dzieci?

 

Wybór pasty do zębów nie może być przypadkowy. Bardzo ważna jest zawartość fluoru, czyli pierwiastka wzmacniającego szkliwo, chroniącego je przed działaniem bakterii próchnicotwórczych. Oczywiście nadmiar fluoru również jest bardzo szkodliwy, dlatego nie można z nim przesadzać. Zaleca się wybierać pasty do zębów o składzie jak najbardziej naturalnym, unikać w nich sztucznych konserwantów, wypełniaczy, substancji zapachowych i smakowych. Świetnie sprawdzają się ekstrakty ziołowe. Trzeba też mieć na uwadze to, aby smak i konsystencja pasty dla dziecka były odpowiednie. W przeciwnym razie podopieczny zostanie zniechęcony do szczotkowania zębów. Należy pamiętać o regularnym wymienianiu szczoteczki. Nie może być ona używana przez pół roku. Zaleca się kupować nową co dwa, maksymalnie trzy miesiące. Od szóstego roku życia warto już wdrożyć do codziennej pielęgnacji jamy ustnej płyny stomatologiczne do jej płukania oraz nitkowanie zębów.