Alergia na gluten lub celiakia u dziecka

Gluten jest jednym z białek roślinnych, które występuje w zbożach. Niestety może zdarzyć się, że nasze dziecko nie będzie dobrze tolerowało tego składnika w diecie i wystąpi u niego reakcja alergiczna. Niezbędne jest wtedy wprowadzenie specjalnej diety, która wyeliminuje gluten z jadłospisu.

Gluten – choroby

Białko, jakim jest gluten, może powodować u malucha niepożądane objawy, które powstają w wyniku zachorowania na celiakię, nieceliakalną nadwrażliwość na gluten lub alergię.

Jeśli mamy do czynienia z alergią, przyczyną jej występowania jest działanie mechanizmów immunologicznych naszego dziecka, natomiast inne przypadłości określa się nadwrażliwością pokarmową lub nietolerancją pokarmową. Objawy obu chorób są dość podobne, jednak różni je przebieg i przyczyny, które je wywołały. W obu przypadkach różne jest również leczenie, które musi zostać poprzedzone szczegółową diagnozą.

Celiakię określamy mianem choroby przewlekłej, która występuje na podłożu autoimmunologicznym i dotyka jelito cienkie. Może ona przebiegać w różny sposób i mieć różne objawy, takie jak dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Siła i częstość ich występowania w dużym stopniu zależy od uszkodzenia oraz zaniku kosmków jelitowych. Raz postawiona diagnoza wymaga u dziecka stosowania diety bezglutenowej prawdopodobnie do końca życia. Niestety, w przypadku dzieci, tego typu dieta może negatywnie wpłynąć na ich wzrost oraz rozwój. Każda eliminacja składników z diety w najmłodszych latach życia może skutkować niedoborami ważnych składników odżywczych.

Celiakia nie jest jednoznaczna z alergią na gluten. To są dwie całkowicie różne jednostki chorobowe. Pszenica, mleko, jaja, soja i orzechy są jednymi z najczęstszych alergenów pokarmowych u dzieci, szczególnie w wieku 3-7 lat. Szacuje się, że w tym przedziale wiekowym zgłasza objawy nawet 4% populacji, jednak po 7. r.ż. najczęściej wytwarza się tolerancja na te produkty, którą po 12. r.ż. ma już zdecydowana większość dzieci. W efekcie alergia przestaje występować.

Innym przypadkiem jest nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, którą najtrudniej jednoznacznie zdiagnozować. W jej przebiegu możemy zauważyć objawy charakterystyczne zarówno dla celiakii jak i alergii na gluten. Jednak dzieci na nią chorujące nie spełniają wszystkich kryteriów diagnostycznych rozpoznania celiakii lub alergii na pszenicę. Szacuje się, że może ona występować nawet u 6% populacji.

Nie warto bagatelizować, żadnych objawów związanych ze złym tolerowaniem pszenicy u dziecka, ważna jest bowiem bardzo wczesna diagnostyka. Dzięki niej uchronimy dziecko przed wieloma nieprzyjemnymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.

Jak rozpoznać nietolerancję na gluten?

Oczywiście, podejrzenia możemy mieć dopiero w momencie, gdy dziecko zaczyna już spożywać produkty zawierające pszenicę. Typowymi objawami, które powinny sprawić, że będziemy zaniepokojeni i powinniśmy we współpracy z lekarzem wdrożyć diagnostykę, są:

1. Jeśli podejrzewamy alergię na gluten:

– dolegliwości żołądkowe: częste bóle brzucha o charakterze kurczowym, wymioty, nudności,

– problemy ze strony układu pokarmowego: częsty katar, zdiagnozowana astma.

2. Jeśli podejrzewamy celiakię:

– przewlekłe biegunki, którym towarzyszą bóle brzucha oraz wzdęcia,

– wolny przyrost masy ciała oraz niskorosłość,

– niedokrwistość,

– zaparcia, nudności oraz wymioty,

– częste zmęczenie,

– afty w jamie ustnej.

Pamiętajmy, że nie muszą wystąpić wszystkie objawy, aby okazało się, że diagnostyka wykazała nietolerancję lub celiakię. Jeśli tylko zauważmy, że powyższe objawy występują po spożyciu przez dziecko produktów z glutenem, należy niezwłocznie skorzystać z pomocy i porady lekarza pediatry, który skieruje nas na dalszą diagnostykę i wprowadzi odpowiednie leczenie. W przypadku potwierdzonej celiakii konieczne jest postawienie szybkiej diagnozy.

Co robić w przypadku nietolerancji glutenu?

Po potwierdzonej diagnostyce przychodzi moment na wprowadzenie u dziecka diety eliminacyjnej. Oznacza to, że każdy składnik, który usuniemy z jego diety, musi zostać zastąpiony innym, który maluch dobrze toleruje, a ma on podobną wartość odżywczą. Bezapelacyjnie z jadłospisu dziecka zniknąć muszą: pszenica, jęczmień, owies oraz wszystkie produkty, które je zawierają.

Cała pozostała dieta dziecka nie powinna ulec żadnej zmianie, ponieważ mogłoby to zwiększyć niedobory żywieniowe. Ponadto może to powodować stres związany ze zbyt dużymi zmianami w jednym momencie. Odpowiednia dieta w przypadku tego typu jednostek chorobowych jest ciężka do zbilansowania, dlatego, jeśli na początku mamy z nią problem, bez obaw możemy zasięgnąć porady dietetyka. Ważne, aby jadłospis był skonstruowany w sposób, który zapewni maluchowi wszystkie potrzebne składniki odżywcze. Pamiętajmy, że jeśli nasze dziecko ma stwierdzoną celiakię, będzie musiało eliminować gluten ze swojej diety przez całe swoje życie.

Gdzie możemy znaleźć gluten?

Zbożami, które zawierają gluten, są pszenica, jęczmień, żyto. W przypadku owsa sprawa nie jest jednoznaczna. Jest on bezglutenowy jedynie w przypadku produkcji kontrolowanej, oznacza to, że w jego pobliżu nie znajdowały się produkty, które gluten zawierają. Z tego powodu powinniśmy wybierać tylko te produkty, które na opakowaniu zawierają znaczek przekreślonego kłosa, który gwarantuje brak zawartości glutenu.

Gluten naturalnie występuje w:

– produktach pszenicznych, z owsa, jęczmienia oraz żyta,

– pieczywie (chyba że jest oznaczone jako bezglutenowe),

– ciastkach i ciastach, do których produkcji użyta została mąka z glutenem.

Gluten mógł zostać dodany w procesie produkcji do:

– mięs: wędliny, kiełbasy, parówki, pasztety,

– produktów instant: sosy w proszku, zupki, sosy do sałatek,

– musztard oraz majonezów,

– gotowych mieszanek przypraw,

– płatków śniadaniowych, które zawierają słód lub ekstrakt słodowy,

– żywności panierowanej,

– wyrobów garmażeryjnych,

– smakowych jogurtów, maślanek, napojów mlecznych,

– wyrobów mlecznych o niższej zawartości tłuszczu, serków topionych i śmietany,

– owoców suszonych oraz kandyzowanych.

Jak widzimy, w większości są to produkty, które i tak niechętnie podajemy dzieciom w wieku 3-7 lat. Dlatego na tym etapie eliminacja glutenu nie powinna być trudna i jeżeli będzie przebiegała rozsądnie, z czasem stanie się całkowicie naturalnym odruchem. Chleby bezglutenowe są coraz częściej dostępne nawet w popularnych sklepach, a kupowane ciasteczka możemy zamienić na pieczone samodzielnie z dozwolonych mąk.