Elektrolity dla dziecka

Okres dzieciństwa wiąże się ze wzmożoną aktywnością fizyczną. Każdy rodzic wie, jak trudno jest upilnować małych podopiecznych, którzy zdają się być niemalże wszędzie, przemieszczać z zawrotną prędkością. Aktywny tryb życia wymaga zadbania o dostarczenie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, aby dziecko nadal mogło być pełne energii i prawidłowo się rozwijać. Niezwykle ważne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu, regularna podaż witamin i soli mineralnych do organizmu. Dzieci niezbyt chętnie sięgają po czystą wodę, która zdaje się nie mieć dla nich żadnego smaku. Zdecydowanie smaczniejsze wydają się kolorowe, słodkie napoje. Niestety w tych wysoko przetworzonych nie ma niczego wartościowego, można wręcz mówić o ich szkodliwym wpływie i braku nawadniania. Warto nakłonić dziecko do sięgania po produkty zawierające elektrolity. Dlaczego jest to takie ważne?

 

Czym są elektrolity i dlaczego są tak ważne?

 

Elektrolity to termin określający wodne roztwory jonów pierwiastków mających określony ładunek elektryczny. Są one niezbędne przewodzenia impulsów elektrycznych w organizmie, ich niedobory wiążą się z pogorszeniem samopoczucia i obniżeniem sprawności umysłowej. W skrócie można powiedzieć, że elektrolity tworzą swoiste środowisko niezbędne do efektownego działania tkanek i narządów. Wyróżnić można kationy potasu, magnezu, wapnia i sodu oraz anion chlorkowy. Elektrolity nie tylko przewodzą impulsy nerwowe, ale też wspierają pracę mięśni, mózgu i układu nerwowego. Problemem jest zarówno deficyt elektrolitów, jak i ich nadmiar. Każde zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej wiążą się z konsekwencjami mniej lub bardziej poważnymi. Są na nie najbardziej wrażliwe dzieci, szczególnie przy różnego rodzaju infekcjach, wzmożonym poceniu się, wymiotach i biegunkach. Jest to prosta droga do odwodnienia organizmu, a to z kolei jest zagrożeniem nie tylko dla zdrowia, ale też dla życia. Podsumowując, nie ma mowy o prawidłowym funkcjonowaniu przy niewłaściwym bilansie wodno-elektrolitowym.

 

Co może przyczynić się do obniżenia poziomu elektrolitów w organizmie?

 

Stężenie elektrolitów można zbadać, wykonując jonogram. Pozwala to na sprawdzenie tego, czy nie doszło do wystąpienia zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej. Najczęściej sprawdza się poziom sodu i potasu, ale można też poszerzyć pomiar o jony wapnia, chlorku, magnezu i fosforanu. Trzeba pamiętać o tym, że organizm codziennie uwalnia wodę, a wraz z nią elektrolity. Jest to całkowicie naturalne zjawisko i nie stanowi żadnego problemu, jeśli utracone składniki są uzupełniane z zewnątrz.

 

Do uwalniania wody i elektrolitów dochodzi podczas pozbywania się z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Spora ich część znika wraz z potem. Nie powinno wobec tego nikogo dziwić to, dlaczego przy nadmiernym poceniu się wzrasta pragnienie. Jest to sygnał od organizmu, że potrzebuje nawodnienia, aby utrzymać równowagę wodno-elektrolitową. W czasie upałów i intensywnego wysiłku fizycznego bardzo łatwo o deficyt elektrolitów, to samo można powiedzieć o przebywaniu w gorących i dusznych pomieszczeniach. Dzieci bardzo często  borykają się ze spadkiem poziomu nawodnienia podczas treningu, lekcji wychowania fizycznego, bawienia się. Okazuje się, że ma to miejsce także w czasie wzmożonego wysiłku intelektualnego – problem nasila się przy braku regularnego uzupełniania płynów i nawadniania się, będąc w szkole.

 

Po czym poznać niedobór elektrolitów u dziecka?

 

Wystarczą niewielkie zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, aby wystąpił szereg objawów mniej lub bardziej nieprzyjemnych. Początkowe symptomy mogą zostać niezauważone, po czym pojawia się uczucie pragnienia, które świadczy już o niskim nawodnieniu. Niestety dzieci bardzo często lekceważą ten sygnał ostrzegawczy wysłany przez organizm – są pochłonięte zabawą czy nauką. Zdarza się tak, że podopieczni nie komunikują swojego pragnienia napicia się czegoś z różnych powodów. Wiąże się to jednak z wystąpieniem uczucia rozdrażnienia i pobudzenia. Alarmujące powinno być dla rodzica to, jeśli jego dziecko stanie się nagle niespokojne, będzie miało problemy z koncentracją. Wiele osób nie zdaje sobie nawet sprawy z tego, że robienie czegoś na złość przez dziecko może wynikać nie z jego niewłaściwego wychowania czy trudnego charakteru, ale właśnie z niskiego poziomu nawodnienia organizmu. Charakterystyczne jest wiercenie się i brak współpracy. Dziecko zmaga się też z suchością w ustach, silnym uczuciem pragnienia i spierzchniętymi ustami.

 

Zaburzenia równowagi elektrolitowej objawiają się nie tylko uczuciem pragnienia, może wystąpić szereg innych nieprzyjemnych dolegliwości. Do tych najczęstszych zalicza się ból i zawroty głowy, uczucie osłabienia, szybsze męczenie się, skurcze mięśni, zaburzenia rytmu serca, obrzęk kończyn. Przy braku sody zostaje zaburzona praca nerwów, mięśnie nie są w stanie prawidłowo się kruczyć. Z kolei deficyt jonów potasu wpływa negatywnie na czynność mięśnia sercowego, podnosi ciśnienie tętnicze krwi. Fosfor wraz z wapniem są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu moczowego. Przy niewłaściwym stężeniu jonów chlorkowych dochodzi do nierównowagi płynów ustrojowych. Natomiast niedobory magnezu mają destruktywny wpływ na pracę mięśni, serca i układu nerwowego. Lista objawów zaburzonej równowagi wodno-elektrolitowej jest długa, w zależności od tego, którego konkretnie brakuje minerału.

 

Jak uzupełniać elektrolity w diecie dziecka?

 

Mogłoby się wydawać, że picie wody będzie najlepszym sposobem na uzupełnienie elektrolitów, ale tak nie jest. Zdecydowanie lepiej nawadniają warzywa i owoce, które zawierają szereg witam i soli mineralnych. Oczywiście ważne będzie to, ab nie podawać dziecku kolorowych, słodzonych napojów, zawierających mnóstwo chemicznych dodatków. Najlepiej sprawdzają się świeżo wyciskane soki lub gotowe, z naturalnym składem. Równie dobrze można podawać dzieciom wodniste owoce, które świetnie nawadniają, a dzieci chętnie po nie sięgają. Zawsze można zachęcić podopiecznych do zjedzenia sałatki owocowej, szaszłyków z owocami – od kreatywności rodzica zależy to, jakie stworzy ciekawe kompozycje na dziecięcym talerzu. Jeśli owoce i warzywa zostaną podane w ciekawy sposób, dziecko nie będzie miało oporów do sięgania po nie. Można także miksować i blendować rośliny, tworząc kolorowe i smaczne smoothie/mleczne koktajle.

 

Dużo potasu znajduje się w suszonych morelach, figach, naturalnym jogurcie, batatach, arbuzach. Z kolei w magnez obfitują między innymi płatki owsiane, migdały, orzechy laskowe, gorzka czekolada, banan. Dobrymi źródłami wapnia są jogurty naturalne kefiry, ciemnozielone warzywa, sardynki, tofu, suszone owoce, rośliny strączkowe. Można również uzupełniać elektrolity suplementami dostępnymi w aptekach. Popularne są elektrolity w saszetkach w formie proszku, który wystarczy wymieszać z płynem – wodą czy sokiem. Bardzo ważne przy ich wyborze będzie to, aby nie zawierały niepożądanych substancji dodatkowych. Skład takich preparatów powinien być jak najprostszy, bez sztucznych barwników, substancji słodzących, aromatów, regulatorów kwasowości. Wybierając apteczne elektrolity, powinno się mieć na uwadze to, czy produkt jest hipoosmotyczny, dzięki czemu będzie lepiej nawadniał. Elektrolity w saszetkach idealnie sprawdzają się przy biegunce i wymiotach, wzmożonym poceniu się i długotrwałym wysiłku intelektualnym. W dobrej jakości suplemencie diety znajdzie się sól, cytrynian, chlorki, sód, potas.

 

Dobre nawodnienie to podstawa

 

Okazuje się, że zapotrzebowanie na wodę u dzieci jest aż dwukrotnie większe niż u dorosłych. Przyjmuje się, że stanowi od 10 do 15% masy ciała. W przypadku dzieci w wieku trzech lat zaleca się spożycie płynów w ilości 1300 ml na dobę. Zapotrzebowanie to wzrasta o 300 ml u dzieci mających od czterech do ośmiu lat. W wieku 9-13 lat spożywać powinno się już około dwóch litrów płynów dziennie. Problemem wielu rodziców jest to, że ich dzieci mało piją, co zwiększa ryzyko niskiego poziomu nawodnienia. Warto podawać podopiecznym domowe kompoty, soki rozcieńczone wodą. Świetnie sprawdza się także lemoniada z cytryn z dodatkiem listków mięty. Wystarczy dodać do wody sok z dowolnych owoców, aby lepiej smakowała i zachęcała do wypicia przez dziecko. Zawsze można też wspomóc się gotowym preparatem z elektrolitami, aby mieć pewność, że dostarczy się organizmowi wszystkiego co niezbędne.