ucho pływaka u dziecka

Ucho pływaka to zapalenie ucha zewnętrznego, powstające w wyniku długotrwałej ekspozycji
przewodu słuchowego na wodę. Może przytrafić się dziecku, które często korzysta z pływalni.
Powstaje wówczas martwy, zmacerowany naskórek, który stanowi pożywkę dla bakterii
wywołujących stan zapalny ucha. Nieleczony może doprowadzić do rozszerzenia infekcji na
dalsze części ucha, w tym ucho środkowe oraz spowodować np. zapalenie gardła. W początkowej
fazie takie schorzenie można leczyć domowymi sposobami. Skutecznym wsparciem w łagodzeniu
bólu oraz leczeniu infekcji ucha są olejki roślinne, które wykazują aktywność przeciwzapalną oraz
przeciwdrobnoustrojową.

Zapalenie ucha jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza pediatry dzieci do 3. roku życia.
Źródłem zakażenia wywołującego stan zapalny mogą być drobnoustroje namnażające się w przewodzie
słuchowym w efekcie kąpieli w basenie czy innych zbiornikach wodnych. Choroba bywa wyjątkowo
bolesna i uciążliwa dla malucha, a u jej podłoża leży najczęściej infekcja wirusowa, rzadziej bakteryjna
czy grzybiczna.

Woskowina – naturalne wsparcie w zapobieganiu infekcji ucha
Naturalną ochroną przed wszelkiego rodzaju zapaleniami ucha jest woskowina. Jej zadaniem jest
zabezpieczenie ucha przed zanieczyszczeniami oraz udział w oczyszczaniu i nawilżaniu przewodu
słuchowego. Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym chroni nasze dziecko
przed drobnoustrojami wywołującymi infekcje kanału słuchowego i błony bębenkowej. Woskowina może
posłużyć nam za wskaźnik stanu przewodu słuchowego dziecka – w zależności od jej koloru i
konsystencji możemy wstępnie ocenić, czy mamy do czynienia z procesem zapalnym. Wydzielina ta
pełni również rolę naturalnej bariery przed nadmiarem wody, która dostaje się do ucha podczas kąpieli.
W idealnej sytuacji nie ma potrzeby usuwania woskowiny z uszu – ucho ulega samooczyszczaniu
poprzez migrację tej wydzieliny razem z zanieczyszczeniami w wyniku ruchu żuchwy lub grawitacyjnie w
czasie snu.
Zdarza się jednak tak, że w uchu naszego dziecka zbierze się nadmiar woskowiny, która zalega w
przewodzie słuchowym, twardnieje i może prowadzić do powstania tzw. korków woskowinowych, a te
mogą zatykać światło przewodu słuchowego. Przyczynia się do tego również stosowanie patyczków
higienicznych, które przepychają woskowinę w głąb ucha. Taki korek woskowinowy pęcznieje w trakcie
kąpieli, co dodatkowo utrudnia jego usunięcie. Zatkanie kanału słuchowego stwarza mikroklimat
korzystny dla patogenów wywołujących stany zapalne skóry przewodu słuchowego, a w konsekwencji
ból, niedosłuch czy uczucie zatkanego ucha. Nieleczone zapalenie ucha zewnętrznego może rozszerzyć
się na dalsze części ucha, w tym ucho środkowe, prowadząc do infekcji wymagającej zastosowania
antybiotyku.
Częste przebywanie w wodzie może przyczynić się także do sytuacji odwrotnej – wymywania woskowiny
z wnętrza ucha. Wówczas naskórek niezabezpieczonego kanału słuchowego znacznie szybciej ulega
maceracji i niszczeniu, ułatwiając penetrację bakteriom, wirusom czy grzybom. Rozwojowi zakażenia
sprzyja niedostateczne wysuszenie uszu po wyjściu z wody. Wilgoć, która po kąpieli zalega wewnątrz
kanału słuchowego ułatwia rozwój mikroorganizmom wywołującym infekcje.
Profilaktyka zapalenia ucha polega na odpowiednim zabezpieczeniu kanału słuchowego w przypadku
częstych kąpieli w basenach, np. przez stosowanie właściwego preparatu do uszu.

Zapalenie ucha – jak się objawia i jak sobie z nim radzić?
Najbardziej charakterystyczne objawy to: silny ból ucha, ból głowy i wrażenie zatkanych uszu. Zdarza
się, że maluch przekrzywia głowę w stronę, po której znajduje się bolące uszko. Niejednokrotnie
objawom towarzyszą: stan podgorączkowy lub gorączka, ból gardła, katar, kaszel i uczucie osłabienia.
Zdarza się, że dziecko może mieć problemy z koncentracją, zasypianiem czy z utrzymaniem równowagi.
Zapalenie ucha może być wywołane przez bakterie, wirusy, grzyby lub mogą być to infekcje mieszane.
Rozpoznanie przyczyny jest często trudne. Ponadto, leczenie infekcji utrudnia coraz powszechniejsza
oporność patogenów na podawane antybiotyki. W momencie zaobserwowania pierwszych objawów, gdy
nie są one jeszcze nadmiernie dokuczliwe, skutecznym wsparciem w łagodzeniu bólu oraz leczeniu
infekcji są olejki roślinne. Zgodnie z dostępnymi danymi naukowymi, mają one duży potencjał w
łagodzeniu infekcji, ponieważ wykazują kompleksowe działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze
oraz przeciwwirusowe. Oleje znane z właściwości przeciwbakteryjnych to: olejek z drzewa herbacianego,
olejek z mięty pieprzowej, rozmarynu czy totarol. Olejek lawendowy ma udowodnione działanie
przeciwbakteryjne, również w odniesieniu do szczepów opornych na antybiotyki oraz działanie
przeciwgrzybicze. Z kolei ekstrakt ze skórki cytryny ma bardzo dobre właściwości antybakteryjne,
zwłaszcza w stosunku do patogenów powodujących schorzenia skórne oraz potwierdzone działanie przeciwwirusowe. Natomiast olejek geraniowy, ekstrakt z gorzknika kanadyjskiego oraz allantoina
skutecznie łagodzą objawy towarzyszące infekcjom ucha: ból, obrzęk i silne swędzenie. Różnego
rodzaju oleje, np. oliwy z oliwek bardzo skutecznie rozmiękczają zalegająca woskowinę, co ułatwia jej
usuwanie, łagodzą podrażniony naskórek oraz dodatkowo utrzymują prawidłowe nawilżenie kanału
słuchowego, co jest szczególnie istotne w profilaktyce zapalenia typu „ucho pływaka”

Ucho pływaka – jak zapobiegać i łagodzić pierwsze objawy?
Profilaktyka polega przede wszystkim na dbałości o prawidłową higienę ucha, szczególnie, gdy dziecko
spędza aktywnie czas na basenie. W trakcie usuwania nadmiaru woskowiny należy bezwzględnie unikać
stosowania patyczków higienicznych, które sprzyjają powstawaniu korków woskowinowych. Zamiennie
zaleca się stosowanie preparatów do uszu, które nie tylko rozpuszczają zalegającą woskowinę i
ułatwiają jej usunięcie, ale również zapewniają prawidłowe nawilżenie kanału słuchowego. Aby
zapobiegać stanom zapalnym, do higieny ucha zaleca się kombinację olei, gliceryny oraz olejków
eterycznych, które pomagają zmiękczyć woskowinę oraz ułatwiają jej usunięcie, a także tworzą
dodatkową barierę ochronną, przeciwdziałając zaleganiu wody w przewodzie słuchowym. Ich
dodatkowym atutem jest działanie przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe oraz łagodzenie podrażnień.
Dzięki temu możemy ograniczyć rozprzestrzenianie się stanu zapalnego do momentu wdrożenia
leczenia przez lekarza pediatrę.