Odpowiednia higiena jamy ustnej dziecka
Utrzymanie jamy ustnej w czystości poprzez odpowiednią jej pielęgnację jest niezwykle ważne w zapobieganiu próchnicy. Dlatego też kształtowanie u dzieci prawidłowych nawyków związanych z higieną jamy ustnej, powinno odbywać się już od najmłodszych lat. Rola rodziców czy opiekunów dziecka jest tutaj kluczowa. Im wcześniej dziecko będzie oswojone z potrzebą dbania o higienę jamy ustnej, tym szybciej czynności te staną się dla niego ważnym elementem codziennego rytuału. Warto więc wiedzieć, jakie są zalecenia dotyczące pielęgnacji jamy ustnej dziecka i w jaki sposób uczyć go samodzielnego szczotkowania zębów oraz potrzeby regularnego kontrolowania stanu jego uzębienia w gabinecie stomatologicznym.
Odpowiednia higiena jamy ustnej – czyli jaka?
Trzeba na wstępie podkreślić, że właściwa pielęgnacja jamy ustnej obejmuje kilka zabiegów pielęgnacyjnych, które powinny być wykonywane regularnie oraz w odpowiedni sposób. Ważna jest więc zarówno ich ilość, jak i jakość. Do czyszczenia zębów dziecka powinno się używać miękkiej szczoteczki, która pozwoli skutecznie usunąć resztki pokarmowe z jamy ustnej oraz będzie jednocześnie zapewniała delikatny masaż dziąseł. I choć rodzice powinni szczotkować zęby dziecka do 7-8 roku życia, to cały czas należy je uczyć prawidłowego trzymania szczoteczki do zębów oraz wykonywania prostych ruchów czyszczących.
Trzeba pamiętać, że szczotkowanie zębów dziecka powinno odbywać się 2 razy dziennie pastą z fluorem. Najważniejsze jest szczotkowanie wieczorne – po kolacji, przed spaniem. Ma to związek z zatrzymaniem fluoru w jamie ustnej, który z uwagi na zmniejszone wydzielanie się śliny podczas snu, nie będzie przez nią oczyszczany. Ponadto po wieczornym myciu zębów dziecko nie powinno nic jeść, a pić jedynie wodą mineralną lub przegotowaną, ewentualnie niesłodzoną herbatę.
Istotna jest również ilość nakładanej na szczoteczkę pasty:
– śladowe ilości w przypadku małych dzieci;
– tyle, co ziarno grochu dla dzieci w wieku 3-6 lat;
– ok. 1-2 cm dla dzieci powyżej 6 roku życia.
Warto także dodać, że powinno stosować się pastę z fluorem, którego stężenie w niej będzie dostosowane do wieku dziecka.
W ramach pojęcia prawidłowej pielęgnacji jamy ustnej mieści się odbywanie regularnych wizyt w gabinecie stomatologicznym w celu kontroli stanu uzębienia oraz przyzwyczajania dziecka do tego rodzaju konsultacji lekarskich. Kontrolne wizyty u stomatologa powinny odbywać się minimum raz w roku.
Szczoteczka do mycia zębów – dostosowana do wieku dziecka
Zgodnie z zaleceniami Stowarzyszenia Stomatologów szczoteczki do pielęgnacji jamy ustnej małych dzieci powinny spełniać następujące kryteria:
– być wykonane z tworzywa sztucznego;
– cechować się zaokrągloną główką;
– posiadać wygodny i dostosowany do małych rączek trzonek.
Zazwyczaj szczoteczki do zębów mają oznaczenia, dla jakiej grupy wiekowej są przeznaczone. Na przykład dla małych dzieci szczoteczki mają szeroką i dość krótką rękojeść, by ułatwić im jej trzymanie.
Ponadto wyróżnia się dwa rodzaje szczoteczek dla dzieci:
– manualne – klasyczne, wymagające samodzielnego wykonywania ruchów czyszczących;
– elektryczne – w przypadku małych dzieci są to zwykle szczoteczki soniczne, których delikatne drgania czyszczą powierzchnię zębów oraz dziąseł; są one zwykle wyposażone w timer pilnujący czasu szczotkowania – wynoszącego 2 minuty.
Techniki szczotkowania
Nie ulega wątpliwości, że aby dokładnie wyszczotkować zęby, trzeba to robić w odpowiedni sposób. Wyróżnia się dwie techniki szczotkowania, które różnią się rodzajem wykonywanych ruchów, a także kątem ułożenia włosia szczotki w stosunku do powierzchni zębów i dziąseł. Mamy więc:
– szczotkowanie metodą Fonesa –
– zwana również kółeczkową lub okrężną; polega na tym, że przy lekko rozchylonych ustach i przy prostopadłym do długiej osi zębów ustawieniu włosia szczoteczki, wykonuje się ruchy okrężne, mające na celu oczyszczenie powierzchni policzkowych i wargowych zębów; z kolei na powierzchni żujących zębów wykonuje się poziome ruchy szorowania;
– ten rodzaj szczotkowania zaleca się dzieciom z uzębieniem mlecznym;
– szczotkowanie metodą obrotowo-wymiatającą (roll) –
– polega na wykonywaniu ruchów obrotowo-wymiatających od dziąsła w kierunku powierzchni żującej, a w zębach przednich w kierunku brzegu siecznego, włosiem szczoteczki skierowanym dodziąsłowo pod kątem 45˚ do powierzchni zęba; zaś powierzchnie żujące zębów są czyszczone ruchami poziomymi (szurania) przy ustawieniu szczoteczki prostopadle do powierzchni zębów;
– zalecane dzieciom, u których pojawiły się już pierwsze zęby trzonowe stałe;
– wymaga nieco wprawy, ale skutecznie oczyszcza powierzchnie żujące zębów trzonowych z głębokimi bruzdami oraz usuwa zalegające
resztki pokarmowe z przestrzeni międzyzębowych, jak również płytkę nazębną (bakteryjną).
Jak już zostało wcześniej podkreślone szczotkowanie zębów powinna trwać minimum 2 minuty. Szczoteczki soniczne sygnalizują potrzebę zmiany odcinka łuku zębowego, zaś w przypadku tradycyjnych szczoteczek dla ułatwienia można liczyć choćby do pięciu przy szczotkowaniu każdego odcinak łuku, powtarzając czynność 2-3 razy.
Akcesoria wspomagające prawidłową pielęgnację jamy ustnej
Samo szczotkowanie może nie być wystarczające, by dokładnie wyczyścić uzębienie z resztek pokarmowych. Warto więc posiłkować się różnymi akcesoriami do czyszczenia jamy ustnej – oczywiście dostosowanymi do wieku dziecka.
– Nici dentystyczne –
Stanowią doskonałe uzupełnienie szczotkowania zębów, ponieważ pozwalają dokładnie oczyścić powierzchnie styczne zębów. U dzieci do 10 roku życia oczyszczanie przestrzeni mędzyzębowych za pomocą nici dentystycznych powinno być wykonywane przez ich rodziców lub opiekunów.
Wyróżnia się różne rodzaje nici dentystycznych. Mogą być one woskowane lub niewoskowane oraz o różnej grubości. Ponadto być wielowłókienkowe (nylonowe) lub być wykonane z pojedynczego włókna (z politetrafluoroetylenu – PTFE). Co więcej, mogą być pokryte fluorem, ksylolitem, (o działaniu przeciwpróchnicowym) bądź chlorheksydyną (o działaniu antybakteryjnym).
– Szczoteczki międzyzębowe –
Są idealnym rozwiązanie dla dzieci noszących aparat ortodontyczny lub mających większe przestrzenie między zębami. Powinny być jednak stosowane u dzieci poniżej 10 roku życia, przez ich rodziców lub opiekunów. Szczoteczki te przypominają miniaturowe szczoteczki do butelek, a czyszczenie przestrzeni międzyzebowych za ich pomocą przeprowadza się ruchami poziomymi.
– Szczotki i skrobaczki do języka –
Zalecane są dla dzieci w wieku powyżej 6-8 lat. Czyszczenie języka za ich pomocą polega na przesuwaniu szczotki lub skrobaczki od tyłu do przodu języka, a następnie po bocznych jego powierzchniach.
W związku z tym, że na powierzchni języka gromadzą się resztki pokarmowe, sprzyjające rozwojowi bakterii, które z kolei są przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust, to zaleca się jego szczotkowanie. Do tego celu można użyć szczoteczki lub skrobaczki. Spora część dostępnych na rynku manualnych szczoteczek ma główkę wyposażoną w tarczkę z miękkimi plastikowymi wypustkami przeznaczoną do oczyszczania języka. Natomiast skrobaczki mogą być wykonane z plastiku lub metalu i różnić się sposobem użycia – ręczne lub ultradźwiękowe. Oczywiście po każdym użyciu, zarówno szczoteczkę, jak i skrobaczkę należy umyć.
Odpowiednia motywacja dziecka – kluczem do wyrobienia u niego prawidłowych nawyków
O potrzebie mycia zębów i właściwej pielęgnacji jamy ustnej trzeba z dzieckiem rozmawiać oraz uczyć w jaki sposób powinno w tym zakresie postępować. Należy uświadamiać dzieci, jak ważne jest prawidłowe szczotkowanie zębów i uczyć ich samodzielnego wykonywania ruchów czyszczących jednocześnie podkreślając, że nie należy połykać pasty.
Nauka mycia zębów może odbywać się przy lustrze, by dziecko mogło widzieć ruchy wykonywane przez rodziców.
Warto podkreślać, że zdrowe zęby to ładne zęby. Nie wymagają one leczenia, a jeśli zajdzie taka potrzeba, to ubytki są raczej nieduże. Ogranicza się w ten sposób nieprzyjemne zabiegi stomatologiczne takie, jak borowanie.
Probiotykoterapia dla pierwszaka
