Niedobór witaminy D u dziecka – suplementacja

Każde dziecko potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania szeregu witamin, które powinny zostać dostarczone wraz z pokarmem. Niestety nie zawsze jest to możliwe, chociażby ze względu na źle zbilansowaną dietę i związane z tym niedobory żywieniowe, złe wchłanianie, różne zaburzenia i schorzenia. Niezwykle ważna jest witamina D, którą organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie podczas opalania się na słońcu. Niestety słonecznych dni jest niewiele w ciągu roku, a nakładanie kremów z filtrem UV i zasłanianie ciała tylko pogłębia problem z deficytem witaminy D. Konieczna może okazać się suplementacja, ale wybór preparatu musi być dobrze przemyślany.

 

Jak jest rola witaminy D w organizmie dziecka i jej właściwy poziom w organizmie?

Dzieci potrzebują witaminy D do prawidłowego wzrostu, rozwoju tkanki kostnej. Ma ona wpływ na mineralizację kości i ich wytrzymałość. Witamina D stabilizuje gospodarkę wapnia i fosforu, poprawia przyswajalność obu tych pierwiastków w jelitach. Stoi również na straży silnego systemu immunologicznego. Sprawny układ odpornościowy jest podstawową linią obrony przed chorobotwórczymi drobnoustrojami, z którymi dzieci mają kontakt każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu. Witamina D niweluje stany zapalne w organizmie, które są jedną z głównych przyczyn rozwoju rozmaitych schorzeń. Stymuluje ona wzrost cytokin o działaniu przeciwzapalnym. Można mówić też o neuro- i kardioprotekcji. W przypadku dzieci mających prawidłowe stężenie witaminy D w krwiobiegu obserwuje się zmniejszone ryzyko rozwoju cukrzycy typu I. Chroni ona również przed rakowaceniem komórek, czyli przed rozwojem chorób nowotworowych. Optymalne stężenie witaminy D w organizmie wynosi 30-50 ng/ml. O znacznym niedoborze można mówić już przy 10-20 ng/ml. Bardzo niebezpieczny dla zdrowia i nawet życia jest ciężki niedobór witaminy D, czyli 0-10 ng/ml.

Czym objawia się niedobór witaminy D?

O nadmiar witaminy D jest bardzo trudno, konieczne byłoby długotrwałe przyjmowanie ogromnych dawek, aby dojść do poziom toksycznego dla organizmu. W przypadku naturalnej formy witamina D jest praktycznie niemożliwa do przedawkowania (z pokarmu i promieniowania słonecznego). Niezwykle groźne są natomiast jej niedobory, zbyt niskie stężenie we krwi prowadzi do szeregu problemów zdrowotnych. W przypadku deficytu witaminy D u dzieci obserwuje się rozmiękanie potylicy, guzy czołowe, przerost ciemiączka i spowolnienie jego zarastania. Niedobór witaminy D u małych dzieci przyczynia się do opóźnienia ząbkowania, wyrzynające się zęby mają już defekty w szkliwie. Kolejnym problemem jest nasilenie próchnicy, co powoduje niszczenie zębów i przyczynia się nawet do ich wypadania. U dzieci niemających odpowiedniego stężenia witaminy D w krwiobiegu obserwuje się pogrubienie połączeń chrzęstno-kostnych, deformacje kości długich, hipotonię mięśniową, nadmierną potliwość, opóźniony rozwój ruchowy, bóle głowy i oczu, świąd skóry, nudności i wymioty, słaby przyrost masy ciała, obniżoną odporność i częste infekcje. Objawami niedoboru witaminy D są: drgawki, bóle kości i ich łamliwość, skrzywienie kręgosłupa, patologiczne zmiany w klatce piersiowej, anemia, zmęczenie i niska tolerancja wysiłku. Skutkami niedoboru witaminy D u dzieci mogą być nie tylko zmiany skórne, ale też krzywica, osteomalacja, zrzeszotnienie kości, wtórna nadczynność przytarczyc.

Czy suplementacja witaminy D jest konieczna?

Suplementacja witaminą D jest nie tylko zalecana, ale wręcz wskazana przy jej zbyt małej podaży w diecie i to nawet przez rok. Jeśli nie ma odpowiedniej ekspozycji skóry na słońce w okresie wiosennym i letnim lub dziecko zmaga się z otyłością, to koniecznością staje się podwyższenie poziomu witaminy D w organizmie. Ma to na celu przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom pogłębiającego się niedoboru. Przed zdecydowaniem się na suplementację, należy wykonać badanie, aby dokładnie określić stężenie 25(OH)D we krwi i dobrać odpowiednią dawkę – profilaktyczną lub leczniczą. Suplementy należy zawsze traktować wyłącznie jako dodatek żywnościowy, sposób na uzupełnienie niedoborów. Nie mogą one zastąpić odpowiednio zbilansowanej diety. Istotną kwestią jest to, aby zadbać też o kwestię wchłaniania, poprawić stan jelit. Zaburzone przyswajanie witamin i składników mineralnych dotyczy przede wszystkim dzieci borykających się z chorobami zapalnymi jelit i celiakią.

Konieczne jest odżywienie mikrobioty jelitowej za pomocą błonnika i skrobi opornej, nie można też zapomnieć o probiotykach. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów przeznaczonych dla dzieci, zawierają one odpowiednie szczepy bakterii, które dobiera się w oparciu o powstały problem zdrowotny. Jeśli nie zadba się o dobry stan jelit, to niestety nawet najdroższy i najlepszy suplement diety będzie tylko stratą pieniędzy, bo organizm nie przyswoi w pełni składników pokarmowych, to samo dotyczy pokarmu w naturalnej postaci. Przyczynia się to do pogłębienia niedoborów żywieniowych i to nie tylko witaminy D. Jeśli nie udało się dostarczyć jej wraz z pożywieniem i pojawiły się już niedobory, to konieczne jest ich uzupełnienie właśnie poprzez suplementację.

Jakie są dawki profilaktyczne i lecznicze witaminy D?

Profilaktyczną dawką witaminy D jest dla noworodków i niemowląt 400 IU na dobę. Suplementacja może zostać wdrożona już od urodzenia i to niezależnie od diety. U niemowląt po szóstym miesiącu życia dawkę zwiększa się do nawet 600 IU, w zależności od stosowanego modelu żywieniowego. U wcześniaków dobowa dawka może wzrosnąć do nawet 800 IU. Dzieciom powyżej pierwszego roku życia podaje się już co najmniej 600 IU witaminy D. Starsze dzieci mogą przyjmować nawet 1000 IU na dobę, dawkę należy dostosować do masy ciała i pory roku. W przypadku niewystawiania skóry na działanie promieniowania słonecznego latem ilość suplementowanej witaminy D musi być większa ze względu na jej niskie stężenie w surowicy. Otyłe dzieci potrzebują jeszcze więcej witaminy D, do nawet 2000 IU w okresie od września do kwietnia lub przez cały rok w przypadku braku syntezy skórnej latem. Suplementacja witaminą D wygląda inaczej, jeśli trzeba uzupełnić powstałe niedobory. Mogą one pojawić się już u noworodka i konieczne jest podawanie 1000 IU na dobę, u niemowląt dawka wzrasta do nawet 3000 IU. Dzieciom w leczeniu niedoborów witaminy D podaje się od 3000 do 5000 IU na dobę. Suplementacja większymi dawkami witaminy D jest kontynuowana do czasu uzyskania optymalnego jej stężenia w surowicy, czyli co najmniej 30 ng/ml. Uzupełnienie braków może zająć nawet kilka miesięcy. Jeśli już uda się uzyskać odpowiednie stężenie 25(OH)D, suplementacja nie jest przerywana, zmniejsza się tylko dawkę na profilaktyczną.

Jak wybrać odpowiedni suplement z witaminą D?

Suplementacja witaminy D może opierać się na produktach prostych lub złożonych. W przypadku tych pierwszych w składzie znajduje się wyłącznie witamina D. Suplementy mogą mieć formę miękkich kapsułek, tabletek, syropu, drażetek do ssania, kropli czy nawet sprayu. W preparatach złożonych oprócz witaminy D znajdują się też inne witaminy (A, E, C, K, B6, B12, B2, B1), biotyna, niacyna, cynk, jod, kwas pantotenowy, rutyna, wapń, żelazo, inulina, beta-glukan, DHA, EPA, kwas foliowy. Bardzo popularne są suplementy witaminy D z kwasami omega które mają niezwykle korzystny wpływ na pracę mózgu, serca i oczu. Dzieciom często poleca się tran z witaminą D, który skutecznie podnosi odporność organizmu, zapewnia mocne i zdrowe kości. Bardzo ważną kwestią jest to, aby wybierać wyłącznie sprawdzone suplementy diety renomowanego producenta. Przed zakupem trzeba dokładnie zapoznać się ze składem. Unikać powinno się preparatów zawierających sztuczne barwniki, konserwanty i substancje słodzące. Dawkę witaminy D zawsze dobiera się w oparciu o stężenie 25(OH)D we krwi, wiek i masę dziecka. Zaleca się skonsultować ją z lekarzem lub farmaceutą. Istotne jest to, aby regularnie podawać preparat, jeśli suplementacja ma być efektywna. Znaczenie ma również cykliczne sprawdzanie poziomu witaminy D w krwiobiegu.