“Zielona godzina” w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Dzisiejsze dzieciństwo różni się od tego, którego my doświadczyliśmy. Powodem tych rozbieżności może być zmiana tempa życia, rozwój technologii oraz czas spędzany przed ekranami podczas zdalnej edukacji. Coraz mniej czasu poświęcają rodziny na wspólne spacery do parku, wędrówki do lasu czy swobodną zabawę na łonie natury. Obecnym trendem w polskich szkołach są najnowszej generacji gadżety, gry playstation czy hulajnogi elektryczne, a nie przyroda. Natomiast wspominając nasze dzieciństwo, oczyma wyobraźni widzimy budowanie bazy w krzakach, wspinanie się na drzewa, wymyślanie gier podwórkowych czy beztroskie godziny spędzane w naturze. W związku z tym coraz więcej współczesnych dzieci dotyka tzw. zespół deficytu kontaktu z naturą, który jest szeroko omawiany w fachowej literaturze, popartej licznymi badaniami naukowymi. Dlatego w dzisiejszych czasach ważna jest proekologiczna postawa dorosłego, rodzica, nauczyciela, który spróbuje ponownie rozkochać dzieci w naturze.

Co daje dziecku las?

Las jest takim miejscem, w którym dziecko ma ogromną przestrzeń do eksplorowania, rozwijania samodzielności, pokonywania słabości oraz poznawania swoich mocnych stron. Jest to również miejsce gdzie kształtuje się kreatywność, twórcze myślenie, ponieważ w lesie nie ma gotowych zabawek, które z góry mają narzucony schemat działania. Dzięki temu las w oczach dziecka staje się takim wielkim, naturalnym placem zabaw, gdzie drzewo z grubymi gałęziami, może służyć do wspinaczki, kałuże są wielkim oceanem, po którym pływają statki stworzone z jesiennych liści, a zebrane patyki i szyszki mogą posłużyć do zrobienia leśnej wędki. Natura to nie tylko obszar, w którym dzieci mogą swobodnie bawić się, to również sposób na ucieczkę od miejskiego zgiełku, odcięcie się od nadmiaru bodźców, które często negatywnie wpływają na rozwój dzieci.

Naturalny rozwój dziecka.

Wędrówki do lasu są szczególnie ważne dla dzieci, ponieważ wspierają ich naturalny rozwój i wpływają wyciszająco na ich młody system nerwowy. Na łonie natury dzieci poznają świat wszystkimi zmysłami. Mogą usłyszeć ptaków śpiew, szum drzew, a przede wszystkim doświadczyć czym jest cisza. Paleta kolorowych, spokojnych, ciepłych barw, patrzenie w dal podczas wypatrywania ptaków czy przemieszczających się po niebie chmur, doskonale wspiera zmysł wzroku. Zapach igliwia czy olejki eteryczne wytwarzane przez rośliny pobudzają zmysł węchu. Bogaty w tekstury las wpływa pozytywnie na odbiór bodźców dotykowych, a zorganizowany w lesie piknik nie tylko pobudza kubki smakowe, ale też pozostaje w pamięci na wiele lat. Dodatkowo dziecko, które chodzi po nierównym terenie, ma możliwość ćwiczyć zmysł równowagi, który wpływa na jego codzienne funkcjonowanie.

Dbamy o to co kochamy.

Kolejnym ważnym aspektem spędzania czasu w przyrodzie jest możliwość pogłębiania osobistego kontaktu z naturą, który ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci. Obcowanie w naturze, troska o środowisko, szacunek do otaczającej nas przyrody, dbanie o zasoby oraz pielęgnowanie roślin w domu lub ogrodzie, wykształca wśród dzieci postawę proekologiczną. Może ona przyczynić się do mądrych i świadomych decyzji w ich życiu dorosłym, bo przecież każdy z nas dba o to co kocha. Ważne jest również wspomniane zdrowie fizyczne. Badania pokazują, że dzieci, które spędzają dużo czasu na dworze mniej chorują. Poprawia im się krążenie, wydolność układu oddechowego, ruchowego oraz mięśniowego. Różne aktywności na świeżym powietrzu budują odporność dziecka, poprawiają apetyt, wpływają na jakość snu oraz wzmacnia się cały organizm.

Edukacja poszła w las.

Oprócz wspomnianych wyżej zalet przebywania na łonie natury, ważny jest proces zdobywania wiedzy i uczenia się. Dlatego coraz więcej placówek oświatowych decyduje się na wprowadzanie elementów edukacji leśnej do swojego programu nauczania lub całkowicie zmieniają profil swojej działalności na “leśny”. Dzieje się tak, ponieważ zdobywanie wiedzy w terenie przychodzi dzieciom zupełnie naturalnie i zawsze odbywa się w oparciu o poszanowanie otaczającego środowiska naturalnego. Podczas lekcji w naturze dzieci mogą dotknąć, poczuć, sprawdzić, przyjrzeć się, dostrzec związki przyczynowo-skutkowe obserwowanych zjawisk. Przedszkolaki czy uczniowie szkół podstawowych mają okazję osobiście przeżyć zmiany zachodzące w przyrodzie podczas następujących po sobie pór roku. To pobudza ich ciekawość, skłania do aktywnego działania, zadawania pytań i pomaga odbierać świat wszystkimi zmysłami.

Leśny warsztat.

Prowadzenie zajęć w terenie wymaga pewnego przygotowania się i wiedzy z zakresu zajęć outdoorowych. W mojej książce pt. “Leśne warsztaty- poradnik dla nauczycieli, edukatorów i rodziców”, prowadzę czytelnika przez kulisy organizowania tego typu zajęć, począwszy od kwestii organizacyjnych, po szczegóły, które muszą być uwzględnione podczas pracy z dziećmi. Książka jest podzielona na trzy części. Pierwsza część “Leśna ścieżka” odpowiada na pytania: skąd zrodził się pomysł na leśne warsztaty dla dzieci, dlaczego zajęcia w lesie są tak ważne, co zyskują dzieci podczas pobytu w lesie? Druga część pt. “Leśny warsztat” składa się na praktyczne wskazówki dla organizatorów warsztatów czy lekcji przyrody w plenerze. Szeroko omawiam wybór miejsca na leśne spotkanie, poruszam kwestie bezpieczeństwa i związane z nim podejmowanie ryzyka. Zwracam uwagę na panujące warunki atmosferyczne, które są nierozłącznym elementem zajęć outdoorowych i przedstawiam stare skandynawskie porzekadło, które brzmi “nie ma złej pogody, są tylko źle dobrane ubrania”. Trzecia część poświęcona jest leśnym harcom, czyli pomysłom na różne zabawy w plenerze, z których mogą skorzystać nauczyciele podczas zajęć integracyjnych, jak i rodzice w trakcie spaceru z dzieckiem. Na koniec czeka czytelników niespodzianka- wywiad z edukatorami z całej Polski, którzy do perfekcji mają opanowane zajęcia na łonie natury. Pamiętajmy, że budując taką leśną wspólnotę, przyczyniamy się do małych zmian, które w przyszłości będą mieć ogromne znaczenie dla naszej planety oraz przyszłych pokoleń. Nasze leśne działania mają długofalowy wymiar, który zaowocuje w niedalekiej perspektywie.

 

Link do książki: https://www.pracowniak.pl/sklep/lesne-warsztaty/