Wsparcie rozwoju pierwszoklasisty

W porównaniu z pełnym energii sześciolatkiem, siedmioletnie dziecko wydaje się osowiałe i przygaszone. Dlaczego tak się dzieje? Siedmiolatek uwielbia przebywać we własnym pokoju, w którym majsterkuje, klei, coś układa, maluje, słucha muzyki, natomiast oderwany od swoich zajęć marudzi i narzeka. W życiu siedmiolatka dokonuje się przełom w rozwoju emocjonalnym i społecznym.

Co oznacza dla dziecka pójście do szkoły? Poznaje nowych rówieśników, musi przyswoić dużą ilość informacji szybko i trwale. Zwiększa się jego koncentracja i czas skupienia uwagi. Początkowo dla wielu dzieci pójście do szkoły oznacza kłopoty z odnalezieniem się w zupełnie nowym środowisku. Do tej pory żyły w świecie zabawy a teraz muszą przestawić się na świat nauki. Bardzo ważne w tym czasie jest wsparcie dziecka przez nauczycieli i rodziców tak, aby mogło rozwijać nowe umiejętności. Dorośli powinni – poprzez dobór odpowiednich narzędzi – wskazać dziecku, jak może poradzić sobie ze stojącymi przed nim wyzwaniami. Aby prawidłowo wspierać rozwój siedmiolatka, należy zapewnić mu płynne przejście w tryb nauki. Ważne jest to, by nie rezygnować z zabawy. Należy wybierać takie formy aktywności, które pobudzą kreatywne myślenie dziecka, rozwiną wyobraźnię. Zadania takie pomogą w ćwiczeniu pamięci, niezbędnej w procesie nauki oraz koncentracji. Nie można zapominać, że pierwszoklasiści są bardzo ciekawi świata, który je otacza, a ich naturalną potrzebą jest zabawa. Warto wpleść do niej elementy nauki, pobudzające chęć odkrywania i poznawania nowych rzeczy. Taka forma edukacji będzie najbardziej efektywna i przyniesie pożądane rezultaty, które będą trwałe.

Pierwszoklasista musi nauczyć się skupienia 45-minutowego na jednym temacie. Jest to najtrudniejsze wyzwanie, jakie przed nim staje. Dziecko musi nauczyć się koncentrować w okresie dłuższego czasu niż dotychczas. Koncentracja jest niezbędna dla zrozumienia, a później zapamiętania przedstawionego przez nauczyciela materiału. Dziecko w tym czasie nie tylko poznaje tematy, które są związane z nauką poszczególnych przedmiotów, ale również poznaje zagadnienia, które są związane z kwestiami społecznymi. Uczy się, w jaki sposób być bezpiecznym w szkole, w domu, na drodze, podczas wakacji.

Opiekunowie powinni stworzyć takie warunki do nauki, aby dziecko nic nie rozpraszało. W tym celu należy wygospodarować przestrzeń, która wyklucza elementy rozpraszające. Nie ma mowy o włączonym telewizorze czy chaosie wokół miejsca nauki. Dla dzieci bardzo ważne są rytuały, dlatego wyznaczmy stały czas, który poświęcamy na naukę. Oprócz warunków zewnętrznych, należy wziąć pod uwagę indywidualne cechy dziecka, które powinny być bardzo ważne przy wyborze sposobu, w jaki będziemy z nim pracować.

Warto odpowiedzieć sobie na pytanie, co motywuje dziecko do działania? Jaki ma poziom zdolności poznawczych – mam tu na myśli percepcję słuchową, wzrokową, zasób słownictwa, zdolności manualne – jaka jest jego kondycja psychiczna oraz samopoczucie? Jak dziecko – oraz w jakim stopniu – rozumie dany materiał?

Dla rozwinięcia bądź poprawienia koncentracji ważne są ćwiczenia, między innymi rozwiązywanie krzyżówek czy układanie puzzli. Siedmiolatek potrzebuje prostych komunikatów i poleceń, które będzie w stanie zrozumieć i wykonać. I nie zapominajmy – pierwszoklasista, potrzebuje również przerwy i ćwiczeń relaksacyjnych w trakcie konkretnej aktywności.

Oprócz sztuki koncentracji ważna jest również pamięć. Dziecko idące do szkoły zapoznaje się z dużą ilością nowych informacji, które będzie musiało przyswoić i umiejętnie wybierać spośród nich te, które będą mu potrzebne. Dlatego kolejnym zadaniem dla nauczycieli, jak i rodziców jest ćwiczenie umiejętności efektywnego i trwałego zapamiętywania. Ważna jest także nauka właściwego selekcjonowania informacji. Aktywnością dziecka należy kierować tak, aby jego pamięć krótkotrwała przekształciła się w długotrwałą, dzięki której będzie w stanie sięgnąć w dowolnym momencie i wybrać dla konkretnego problemu najlepsze rozwiązanie. W celu ćwiczenia rozwijania pamięci ważne są wszelkie ćwiczenia typu: nauka wierszyków, piosenek, wyliczanek. Należy również zadawać odpowiednie pytania, które będą wymagać od siedmiolatka przypomnienia sobie tego, co działo się wcześniej. Można na przykład zapytać o to, czego nowego nauczyło się dziś w szkole, albo w co bawiło się podczas przerwy.

Oprócz pamięci i koncentracji, w dzisiejszym świecie ważne jest również kreatywne myślenie. Dzieci mają naturalną zdolność generowania licznych pomysłów, które można wykorzystać ćwicząc z nimi poszukiwania różnych rozwiązań dla danych problemów. Rozmowy z dzieckiem, opowiadanie historii, wspólne dyskusje, zabawy ruchowe pobudzają kreatywne myślenie. Wspólne zabawy z elementami współpracy czy zdrowej rywalizacji pozwolą dziecku lepiej odnaleźć się w nowej grupie rówieśniczej. Natomiast koordynację wzrokowo-ruchową wzmocnią zabawy konstrukcyjne, na przykład budowanie z klocków.

Siedmiolatek wkraczający w edukację szkolną nie może pozostać sam. Potrzebuje bardzo mocnego wsparcia rodziców. Ich rola w rozwoju pierwszoklasisty jest ogromna, bowiem to oni najlepiej znają swoje dziecko, jego predyspozycje, zdolności, dzięki czemu mogą rozwinąć i wzmocnić obszary, w których dziecko ma talent. Pochwały i zachęty do dalszego wysiłku pozwolą dziecku odnieść sukcesy oraz przejść do coraz to trudniejszych zadań. Rodzic powinien sam dawać dobry przykład, pokazując dziecku świat swoich zainteresowań i pasji. Szczególnie istotną kwestią jest czytanie dziecku książek na głos przez rodzica, przez kilkanaście minut dziennie. Można to robić przed snem, bądź w ciągu dnia. Rozwinie to wyobraźnię dziecka, a także stanie się pretekstem do rozmów i dyskusji.

Rodzic nie powinien unikać trudnych pytań, a odpowiedzi musi dostosować do poziomu rozumienia dziecka. Dorośli powinni pobudzać kreatywność, ciekawość, co rozwinie horyzonty dziecka, a także pomoże szybciej odnaleźć się w nowej szkolnej rzeczywistości.

Czego jeszcze można spodziewać się po siedmiolatku, który przekracza próg szkolny? Na pewno można zauważyć w tym czasie przyspieszony rozwój społeczny i emocjonalny. Dziecko nie ulega tak łatwo emocjom, jest przywiązane do swojego miejsca i znajdujących się tam rzeczy. Szybko się uczy i swoimi możliwościami zaskakuje. Jednak bywają dni, kiedy nic mu nie wychodzi. Wtedy unika hałasu, zamieszania, rywalizacji, jest „nieobecne”, bywa smutne i narzekające. Ma tendencję do przesady i wyolbrzymiania problemu. Zaczyna mieć pretensje do rodziców na przykład o to, że pytają, albo o to, że nie pytają. Uważa, że raz się go czepiają a innym razem, że im na nim nie zależy. Dla tego okresu charakterystyczna jest również zmienność nastrojów i obarczanie otoczenia winą za wszystkie niepowodzenia. Oprócz dotychczasowych lęków, na przykład przed ciemnością, dziecko zaczyna mieć obawy racjonalne, zaczyna bać się ocen, cudzej nietolerancji. W szkole pojawiają się nowi koledzy i koleżanki, dziecko zaczyna podlegać innym rodzajom wpływów społecznych, ale i ma nowe autorytety, na przykład panią wychowawczynię. Dziecko w tym czasie staje się częścią społeczności innej niż rodzina. Siedmiolatek bardzo mocno rozwija się intelektualnie. To jest czas, w którym można zauważyć jego pasję czytelniczą, fascynują go wszelkie opowieści o bohaterach, którzy pokonują przeciwności losu. Siedmiolatek posługuje się zabawkami, które wymagają dużej precyzji ruchu. Chętnie eksperymentuje, wszystko go interesuje, jest ciekawy świata. Od siebie wymaga dużo i nie zawsze sobie z tym radzi. Rozpoznaje litery, łączy je w sylaby i wyrazy, a następnie czyta krótkie zdania. Zaczyna również postrzegać świat w kategoriach ilościowych a nie w jakościowych.

Rozwija się w tym czasie jego fizyczność i motoryczność. Ma ogromną potrzebę ruchu. Biega, skacze, wspina się, przez co wzrasta jego koordynacja ruchów.

Rodzic siedmiolatka musi być bardzo elastyczny i kierować się wyczuciem. To pomoże przetrwać ten dość trudny okres w życiu dziecka.

Widać bardzo dużą różnicę między sześciolatkiem a siedmiolatkiem. Mamy wrażenie, że dziecko dorośleje, nabiera doświadczeń, jest coraz mądrzejsze. Pójście do pierwszej klasy jest sytuacją dla dziecka nową i stresującą. Zatem bardzo ważne jest, by dziecko otrzymywało wsparcie i zrozumienie i zostało wysłuchane w każdym momencie, kiedy tego potrzebuje. My, dorośli nie możemy lekceważyć niczego, co dziecko chce nam przekazać. Start w edukację szkolną jest początkiem czegoś nowego, zatem niezmiernie ważne jest, by ten etap rozpocząć jak najlepiej.