Zaparcia u dziecka

Zaparcia, czyli utrudnione lub nieregularne wypróżnianie, to problem, który może dotyczyć dzieci w różnym wieku. Dla wielu rodziców jest to zagadnienie, które budzi niepokój i wymaga zrozumienia oraz odpowiedniego podejścia. W tym artykule omówimy przyczyny, objawy oraz sposoby łagodzenia zaparć u dzieci.

 

Jak rozpoznać zaparcia u dziecka?

 

Uważna obserwacja dziecka pozwoli bez trudu rozpoznać objawy zaparć. Z medycznego punktu widzenia o zaparciach mówi się, kiedy podczas obserwacji dziecka w okresie nie krótszym niż dwa miesiące, wystąpią przynajmniej dwa z poniższych symptomów:

– jeśli chodzi o częstotliwość wypróżnień: dwa lub mniej wypróżnienia w tygodniu,

– jedno lub więcej niż jedno popuszczenie stolca w tygodniu,

– sytuacja, kiedy dziecko w sposób świadomy unika oddawania stolca, nie chce tego robić, odkłada na później,

– stolec ma twardą konsystencję, a oddanie stolca sprawia dziecku ból,

– w obrębie odbytu zalegają masy kałowe w dużej ilości. Tego ostatniego objawu rodzic bez wykształcenia medycznego nie jest w stanie rozpoznać, lecz wymienione wcześniej symptomy, jak najbardziej.

Dziecko cierpiące na zaparcia często skarży się na ból brzucha. Jak mu pomóc i przywrócić właściwy rytm wypróżnień?

 

Przyczyny zaparć u dzieci

 

Dziecko, które zmaga się z zaparciami, cierpli nie tylko fizycznie, ale również psychicznie. Zwykle całe życie rodzinne toczy się wokół tego, czy pociecha zrobiła już kupę. Jest to niezwykle wykańczające nie tylko dla samego dziecka, które zamyka się w sobie i ma problemy w relacjach, w kontaktach z rówieśnikami, ale też dla jego rodziców. Problemy z oddaniem stolca zawsze powinny być skonsultowane z pediatrą. Do gabinetów lekarskich zgłasza się wielu rodziców, sygnalizując nieprawidłowości w tym obszarze. Każdy lekarz pediatra jest odpowiednio przeszkolony, by przeprowadzić odpowiednią diagnostykę i rozpocząć leczenie. W żadnym razie nie wolno czekać, aż problem rozwiąże się sam. Tak na pewno się nie stanie, a zły stan fizyczny i psychiczny dziecka będzie się pogłębiał. Dlatego im szybciej rodzic i dziecko znajdą się pod fachową opieką lekarską, tym lepiej.

 

Przyczyny zaparć są różne, a kluczem do sukcesu i wyeliminowania problemu jest współpraca opiekunów dziecka z lekarzem. Należy stosować się do wszystkich zaleceń, sumiennie je wypełniać i podawać zalecone lekarstwa ściśle według wskazań. Do postawienia diagnozy zazwyczaj wystarcza wywiad lekarski czyli informacje pozyskane od rodzica podczas rozmowy oraz badanie fizykalne dziecka. U 10% najmłodszych pacjentów trzeba dodatkowo przeprowadzić badania diagnostyczne. Najbardziej inwazyjne badanie polega na pobraniu wycinka do badania histopatologicznego. Zwykle jednak wystarczający okazuje się test polegający na połknięciu przez dziecko specjalnych znaczników i wykonaniu zdjęcia RTG po upłynięciu określonego czasu.

 

Przy diagnostyce zaparć u dzieci, lekarz zawsze powinien zwrócić uwagę rodziców na dietę oraz aktywność fizyczną. Wiadomo, że są to filary zdrowia, a dla kwestii regularnych wypróżnień odpowiednie posiłki oraz ruch mają olbrzymie znaczenie. Niezwykle istotna jest ilość wypijanych napojów, szczególnie wody. Bardzo często zbite stolce są wynikiem niewystarczającego nawodnienia. Wystarczy, że dziecko zacznie pić więcej wody i problem znika. Trzeba jednak prowadzić dzienniczek, w którym będą zapisywane wszystkie zjedzone przez dziecko potrawy oraz wypite napoje, razem z informacjami o wypróżnieniach. Dopiero na podstawie analizy tych zapisków lekarz będzie mógł wykluczyć poważniejsze problemy. Odpowiednia dieta zawsze łączy się z jedzeniem owoców i warzyw, a unikaniem słodyczy i żywności przetworzonej.

 

U dzieci często diagnozuje się zaparcia, które mają przyczynę natury emocjonalnej. Pojawia się zazdrość o młodsze rodzeństwo, stres związany z rozwodem rodziców, trudne sytuacje w szkole, z nauczycielami, przemoc doznana od rówieśników. Dziecko nie radzi sobie z tymi kłopotami, więc pojawiają się zaparcia. Czasem dziecko próbuje w ten sposób zwrócić na siebie uwagę. Przecież brudzenie majteczek u starszego dziecka nie powinno się zdarzać, więc na pewno taka sytuacja wzbudzi zainteresowanie u mamy i taty. Przy zaparciach natury emocjonalnej często konieczna okazuje się terapia dla całej rodziny, spotkania z psychologiem, psychoterapeutą, które naprawią zepsute lub nadszarpnięte relacje.

 

Zaparcia u dzieci często powodują tak zwane zamknięte koło. Wydaje się, że problem jest nie do rozwiązania. Dziecko wstrzymuje stolec, ponieważ obawia się bólu. Masy kałowe są coraz twardsze i rzeczywiście, kiedy dochodzi już do wypróżnienia, jest to bolesne doświadczenie. Dziecko zapamiętuje ten fakt, więc w trakcie kolejnych dni również unika wypróżnienia. Później znowu oddanie stolca jest bolesne, ponieważ masy kałowe zdążyły stać się twarde. Wydaje się, że wsparcie psychologiczne pomoże przełamać ten strach i bariery, jakie pojawiły się w głowie. Mądry psycholog będzie umiał dotrzeć do dziecka, wydobyć przyczyny jego lęków i zminimalizować strach.

 

Wsparcie farmakologiczne

 

Współczesna medycyna oferuje wiele leków na zaparcia. Znaczna część jest skierowana także do dzieci. Lekarstwa te mają różną formę i różne substancje czynne. Wydaje się, że najpopularniejsze do stosowania u dzieci są syropy, roztwory doustne. Jeśli preparat ma przyjemny smak, szczególnie starsze dziecko nie będzie miało problemu z jego przyjmowaniem, a przecież regularne branie lekarstw jest niezwykle istotne dla efektów leczenia. Jeśli chodzi i syropy i substancje czynne, szczególnie rekomendowana przez pediatrów jest laktuloza (Lactulosum), która świetnie pobudza perystaltykę jelit. Wskazania do zastosowania tej substancji to przede wszystkim przewlekłe zaparcia, ale także encefalopatia wątrobowa.

 

Oprócz syropów, pediatrzy czasem decydują się na przepisanie tabletek dojelitowych. Jest to świetne rozwiązanie szczególnie dla tych dzieci, które nie mają problemu z połykaniem kapsułek. Substancją czynną takich tabletek może być na przykład bisakodyl (Bisacodylum). Ten produkt leczniczy rozmiękcza stolec i pobudza wypróżnienie. Jeśli masy kałowe nie będą twarde, wypróżnienie nie będzie bolesne. Dzięki temu oddawanie stolca nie będzie kojarzyło się dziecku nieprzyjemnie. W przypadku kapsułek bardzo ważne jest, aby przyjmować je ściśle według wskazań lekarza. Niektóre leki należy bezwzględnie przyjmować wieczorem, inne rano. Niektórych tabletek nie wolno rozgryzać ani łączyć z określonymi pokarmami, na przykład mlekiem albo grejpfrutem.

 

Zdarza się, że lekarz zaleci mikrowlewki doodbytnicze. Jeśli dziecko nie będzie współpracowało, trudno będzie podać lek w tej postaci. Zatem przy przepisywaniu lekarstw w określonej formie, pediatra zwraca uwagę nie tylko na wiek małego pacjenta, ale też na jego świadomość i nastawienie do procesu leczenia. Podawanie leków doodbytniczo nie jest przyjemne i wiąże się z dyskomfortem. Jednak szybko można uzyskać oczekiwane rezultaty. Podanie wlewki sprawia, że dziecko łatwiej się wypróżnia, odczuwa parcie, dzięki czemu oddaje stolec. Dzięki obecności w składzie specjalnych substancji, wlewka działa ochronnie i łagodząco na błonę śluzową odbytu. Wspomniane substancje to na przykład zestawienie spadziowych i nektarowych miodów oraz aloes.

 

Zdecydowanie warto uczulić wszystkich rodziców i opiekunów dzieci, aby nie stosować na własną rękę tak zwanych domowych sposobów. Jest to niebezpieczne zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Popularnym środkiem przeczyszczającym jest na przykład olej rycynowy. Podanie takiego oleju dziecku może mieć bardzo złe konsekwencje. Dodatkowo opóźni postawienie właściwej diagnozy i rozpoczęcie leczenia, jeśli problem z zaparciami jest spowodowany poważną chorobą. Każdą wątpliwość odnośnie zdrowia dziecka trzeba bezwzględnie konsultować z pediatrą. Nawet jeśli okaże się, że problem jest błahy, zadaniem pediatry jest wyjaśnić opiekunom genezę problemu i podać sposoby jego rozwiązania.