probiotyki a budowanie odporności u dziecka

Najbardziej narażone na nawracające infekcje są dzieci do 12 roku życia, których układ odpornościowy „uczy się” rozpoznawać wirusy i bakterie oraz skutecznie z nimi walczyć. Dlatego w trosce o zdrowie najmłodszych, warto do codziennego życia wprowadzić proste zasady, które pomogą wzmocnić ich odporność.

Jak kształtuje się odporność

Za naszą odporność odpowiedzialny jest układ immunologiczny, którego rolą jest obrona organizmu przed niekorzystnym działaniem drobnoustrojów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Niemowlę, które przychodzi na świat, ma wykształconą jedynie odporność wrodzoną, która stanowi pierwszą linię obrony, ale jej mechanizmy są dość proste i mogą okazać się nieskuteczne wobec niektórych patogenów. W trakcie życia człowiek kształtuje również tak zwaną odporność nabytą, kiedy to układ odpornościowy wytwarza pamięć immunologiczną po pierwszym kontakcie z patogenami. Wówczas zaczyna produkować przeciwciała skierowane przeciwko konkretnym zarazkom.

Czy dzieci muszą chorować?

W pierwszych miesiącach życia dziecko korzysta z przeciwciał, jakie otrzymało od mamy w czasie życia płodowego, a także w trakcie karmienia piersią. Później jednak musi polegać na własnym układzie odpornościowym. Mniej więcej od 6 miesiąca niemowlę zaczyna wytwarzać coraz więcej własnych przeciwciał i jego odporność powoli wzrasta. Tymczasem dzieci chowane w ”sterylnych warunkach”, nie mające kontaktu z innymi dziećmi, a co za tym idzie z obcą florą bakteryjną, nie mają wielu okazji aby trenować swoją odpowiedź immunologiczną. Dlatego właśnie szczyt zachorowań wśród dzieci przypada na okres pójścia do przedszkola, kiedy to organizm zaczyna stykać się z mnogością nowych drobnoustrojów. Z jednej strony jest to okazja do pobudzania układu immunologicznego oraz wytworzenia przeciwciał i pamięci immunologicznej, jednakże ciągłe infekcje i podawane antybiotyki osłabiają organizm oraz niszczą bakterie pożyteczne dla organizmu dziecka.

Odporność bierze się z brzucha

Właściwy sposób odżywiania ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego działania układu odpornościowego. Odporność bowiem, w olbrzymiej większości zlokalizowana jest w przewodzie pokarmowym. To właśnie tutaj znajduje się około 70 % komórek układu odpornościowego chroniących organizm przed czynnikami zakaźnymi, takimi jak bakterie czy wirusy.

Nieocenioną rolę wspierającą pracę przewodu pokarmowego i układu immunologicznego przypisuje się probiotykom. Bakterie probiotyczne to starannie wyselekcjonowane żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Takim szczepem probiotycznym wykazującym najlepszą skuteczność kliniczną, potwierdzoną wśród niemowląt i starszych dzieci, wykazuje szczep Lactobacillus rhamnosus GG. W wielu badaniach klinicznych wykazano, że wspomniany szczep spełnia warunki idealnego probiotyku, a jego stosowanie jest bezpieczne również wśród najmłodszych. Posiada certyfikat bezpieczeństwa GRAS (Generalnie Uznany za Bezpieczny), nadawany przez Amerykański Departament Zdrowia.

Szczep ten przede wszystkim hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych w jelicie oraz stabilizuje rozwój naturalnej mikroflory jelit. Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci rekomenduje stosowanie tego szczepu w celu skrócenia czasu trwania biegunek o różnej etiologii oraz w zapobieganiu wystąpienia biegunek szpitalnych. Profilaktyczne stosowania Lactobacillus rhamnosus GG zalecane jest również do stosowania w stanach obniżonej odporności organizmu. W badaniach wykazano, że dzieci przebywające w środowisku sprzyjającym infekcjom (szpitale, żłobki, przedszkola), suplementowane wspomnianym szczepem probiotycznym, były zdecydowanie mniej podatne na infekcje niż ich rówieśnicy nieotrzymujący podobnej suplementacji. Potwierdzono, że Lactobacillus rhamnosus GG zmniejsza ryzyko zachorowania na infekcyjne zapalenie górnych dróg oddechowych o 34%, a dla infekcji trwających dłużej niż 3 dni o 43%.

Naturalne wsparcie w antybiotykoterapii

Omawiając temat probiotyków, warto również wspomnieć o antybiotykoterapii, na której skutki dzieci mogą być bardziej narażone. Wszystkie antybiotyki mają działanie ogólnoustrojowe. Oznacza to, że oprócz niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych, przy okazji niszczą również naturalną jelitową florę bakteryjną. Należy pamiętać, że przyjmowanie antybiotyku zaburza mikroflorę jelitową na znacznie dłuższy okres, aniżeli jest stosowany. Dlatego tak ważne jest przyjmowanie bakterii probiotycznych w trakcie, ale również po zakończeniu antybiotykoterapii. Dostępnych jest wiele badań klinicznych dowodzących skuteczności stosowania szczepu probiotycznego Lactobacillus rhamnosus GG. Wykazano, że zmniejsza on ryzyko wystąpienia skutków ubocznych antybiotykoterapii, takich jak bóle brzucha i luźne stolce, a także skraca czas trwania biegunek o różnej etiologii. Szczep ten w 2016 roku rekomendowany został przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci oraz Polskie Towarzystwo Pediatryczne w zapobieganiu biegunkom związanym z antybiotykoterapią u dzieci.