Minimediacje w przedszkolu – czyli jak uczyć dzieci szukania rozwiązania - Świat Parentingu | Świat Przedszkolaka

Mamy konflikt, i co dalej?… Jak zamiast poszukiwania WINNEGO skupić się na znalezieniu ROZWIĄZANIA? Jak doprowadzać do werdyktu: wygrany – wygrany? Jak nauczyć się rozmawiać tak, aby silniejszy i głośniejszy nie zawsze wychodził z konfliktu zwycięsko? Sposobem może być wprowadzenie w nasze życie założeń Porozumienia Bez Przemocy.

Analizą relacji na rynku usług zajęłam się jeszcze na studiach. Efektem była obrona pracy doktorskiej, dotyczącej jakości relacji budowanych na rynku finansowym. Dziesięć lat analizowałam i pomagałam wzmacniać relacje w biznesie, aby w końcu – dzięki swoim wspaniałym dzieciakom – trafić na Pozytywną Dyscyplinę. Od tamtego momentu zafascynował mnie i pochłonął świat relacji między dziećmi a dorosłymi.

Pojawiło się w moim życiu Porozumienie Bez Przemocy (z j. angielskiego Nonviolent Communication NVC), dzięki któremu odkryłam, że zasady budowania relacji z dziećmi oraz relacji pomiędzy partnerami w biznesie, rządzą się podobnymi prawami. Porozumienie Bez Przemocy (PBP) jest to sposób porozumiewania się opracowany przez Marshalla Rosenberga, który odkrył, że podczas komunikowania się należy swoją uwagę skupić na uczuciach i potrzebach zarówno swoich jak i rozmówcy. M. Rosenberg jasno powiedział, że podczas komunikowania się należy wyeliminować przemoc w dialogu (bo jest ona równie silna jak przemoc psychiczna lub fizyczna). Filarem Porozumienia Bez Przemocy jest empatia, czyli sztuka słuchania rozmówcy z należytą uwagą i współodczuwaniem. Na tym poziomie możliwe jest znalezienie rozwiązania zadowalającego dla każdej ze stron. Kluczowe jest słuchanie siebie nawzajem, uświadomienie sobie potrzeb i uczuć swoich oraz rozmówcy. Symbolami Porozumienia Bez Przemocy są żyrafa i szakal. Zarówno żyrafa, jak i szakal to postacie pozytywne, jednak szakal ma problemy z komunikacją.

Język żyrafy to język uczuć oraz potrzeb. Żyrafa potrafi mówić o sobie to, co czuje, jednocześnie nastawiając się na słuchanie. Potrafi dotrzeć do swoich i cudzych potrzeb, zarówno tych zaspokojonych, jak i niezaspokojonych. Żyrafa wyraża siebie jasno i szczerze. Mówi „nie”, kiedy myśli „nie”. Mówi „tak”, kiedy myśli „tak”. Odnosi się z szacunkiem i empatią do drugiego człowieka oraz jego potrzeb. Żyrafa nie ocenia – ona towarzyszy.

Język szakala przepełniony jest oceną, krytyką, porównywaniem, analizowaniem. Szakal używa etykietek – „dzieci nie wiedzą czego chcą”, stereotypów – „kobiety są gorsze od mężczyzn”, uogólnieniami – „chłopcy już tak mają”. Szakal używa kar – „jak będziesz niegrzeczny, to pójdziesz do kąta” lub nagród – „jeśli zjesz cały obiad, dostaniesz ciastko”. Szakal zakłada, że inni spełnią jego żądania. Jeśli tak się nie dzieje, powstaje konflikt. „Musisz”, „powinieneś”, „to twój obowiązek” – to najczęstsze słowa szakala.

W Porozumieniu Bez Przemocy nie stosuje się systemu kar oraz nagród. Zgodnie z założeniami M. Rosenberga kary i nagrody są formą wycofania miłości i aprobaty w celu zdobycia posłuszeństwa drugiej osoby. Zamiast kar oraz nagród można stosować pochwały, należy jednak pamiętać, aby doceniać dziecko opisując dokładnie uczynek, jaki sprawił nam radość; określić, jakie nasze potrzeby zostały zaspokojone, jakie miłe uczucia wywołało w nas zachowanie dziecka.

Na przykład okazanie wdzięczności córce: „Jestem ci wdzięczna, że pomogłaś mi i posprzątałaś naczynia po obiedzie, bo potrzebowałam chwili odpoczynku”.

Podczas konfliktu z dzieckiem – w domu lub w przedszkolu – należy zatrzymać się na chwilę i zastanowić nad swoimi emocjami i potrzebami. Należy skupić się na sobie, obudzić ciekawość, otwartość oraz cierpliwość, aby móc nawiązać kontakt z naszym rozmówcą i towarzyszyć mu w drodze do znalezienia rozwiązania. Skoncentrować się na tym, jakie jego potrzeby nie są zaspokojone i jakie można znaleźć rozwiązanie. Oryginalny model przedstawiony w Porozumieniu Bez Przemocy składa się z 4 kroków.

Krok 1. Obserwacja – pozbawiona moralnego osądu;
Krok 2. Uczucia – one po prostu są, nie dzielimy ich na negatywne ani pozytywne;
Krok 3. Potrzeby – są jednakowe dla wszystkich (potrzeba akceptacji, szacunku…), jednak każdy z nas ma inną strategię na ich zaspokojenie;
Krok 4. Prośba – konkretna, określona w czasie i przestrzeni, sprecyzowana w formie twierdzącej.

MINIMEDIACJE – jest to autorski program Pani Katarzyny Dworaczyk, oparty na założeniach Porozumienia Bez Przemocy, pozwalający pomóc w rozwiązaniu konfliktu między sobą a dzieckiem – lub pomiędzy dziećmi – tak, by nie stawać się ani stroną konfliktu, ani nie dawać dzieciom gotowego, swojego rozwiązania. Program oparty jest o model składający się z 3 kroków, tzw. SNO:

Krok 1. S – SŁYSZĘ
Krok 2. N – NAZYWAM POTRZEBY
Krok 3. O – OTWIERAM PRZESTRZEŃ NA ROZWIĄZANIE

W pierwszym kroku, bez względu na to, czy konflikt jest pomiędzy dziećmi, czy między dzieckiem a nami – „Słyszę”. Daję znać dziecku, że słyszę; nie jest to równoznaczne z tym, że zgadzam się z tym, czego dziecko pragnie lub żąda. Najlepiej zacząć od słów „słyszę…” lub „widzę, że…”. Na przykład:

Dziecko: „Mamo nie ubiorę rajtuz!!!”.

Rodzic/opiekun: „Słyszę, że masz ochotę ubrać się inaczej”.

Najpierw należy dać dziecku swoją uwagę, pokazać, że słyszymy jego potrzeby, żeby wiedziało, że jest usłyszane i że widzimy jego sytuację. Ważne jest, aby dziecko czuło, że naprawę aktywnie je słuchamy i słyszymy.

W drugim kroku nazywamy potrzeby dziecka.

Dziecko: „Mamo nie ubiorę rajtuz!!!”.

Rodzic/opiekun: „Słyszę, że masz ochotę ubrać się inaczej”.

Dziecko: „Tak nie chcę rajtuz !!!!”.

Rodzic: „Dlaczego nie chcesz rajtuz?”.

Warto bezpośrednio zapytać o powód, ucząc dziecko wyrażania swoich emocji, opinii. Wbrew naszym założeniom, powodów niechęci do założenia rajtuz może być bardzo wiele – od tego, że ich kolor wyszedł z mody, przez „drapiącą” metkę, po chęć założenia sukienki ze skarpetkami. Warto mądrze pytać, nie stawiając swoich opinii przy tym, jak drogowskazów „jedynie słusznej drogi”.

Trzecim krokiem jest otwarcie przestrzeni na rozwiązanie. Jest to wspaniały moment, podczas którego dajemy dziecku (lub dzieciom) szansę na to, żeby samo znalazło rozwiązanie. Dzieci są bardzo kreatywne, otwarte na nowości i same z siebie chętnie szukają nowych dróg wyjścia z danej sytuacji. Trzeba mieć w sobie siłę na wyciszenie swoich emocji, na odcięcie się od dawania „dobrych rad” czy wskazówek. Wiem, że wielu z nas tak dorastało, że rodzic, lub nauczyciel dawał „szybsze”, „lepsze” i „sprawdzone” rozwiązania. Warto zaufać i oddać „moc zakończenia konfliktu” w ręce dzieci, dając im możliwości znalezienia rozwiązania!

Dziecko: „Mamo nie ubiorę rajtuz!!!”.

Rodzic: „Słyszę, że masz ochotę ubrać się inaczej”.

Dziecko: „Tak, nie chcę rajtuz !!!!”.

Rodzic: „Dlaczego nie chcesz rajtuz?”.

Dziecko: „Nie chcę rajtuz, wolę skarpetki”.

Rodzic: „Co możemy zrobić, żebyś nie ubierał rajtuz, ale żeby nie było ci zimno i żebyś się nie przeziębił?”.

Po kilku /kilkunastu propozycjach, np. padnie wyczekane przez nas:

Dziecko: „Może ubiorę skarpety i polarowe spodnie?”. Lub: „Może ubiorę rajtuzy na dwór, a w przedszkolu zmienię je na skarpetki?”.

I mamy rozwiązanie! Bardzo ważna jest komunikacja z dzieckiem pełna spokoju, zrozumienia, empatii, miłości i szacunku – ale jednoznaczna oraz stanowcza. Dziecko znajduje rozwiązanie, a jak wiadomo, rozwiązania, które sami tworzymy, są nam bliskie i chętniej je realizujemy.

Minimediacje możemy stosować w każdej sytuacji, przede wszystkim w domu, przedszkolu oraz w szkole. Stosowanie tej metody będzie wymagało czasu, indywidualnego podejścia oraz otwartości i cierpliwości. Warto to zrobić, ponieważ umiejętność bezprzemocowej komunikacji procentuje w przyszłości. Wyposażamy dzieci w umiejętność rozpoznawania własnych emocji i potrzeb oraz otwarcia się na potrzeby innych.

Szukając rozwiązań, wsłuchujmy się w głos drugiego człowieka – takiej sztuki komunikacji uczmy nasze dzieci.

Co dają Minimediacje, co zyskują dzieci, którym wskazuje się nowe możliwości wyjścia z konfliktu?

– przyzwyczajają się do szukania rozwiązań, zamiast winnych;

– uczą się słyszeć nawzajem swoje potrzeby, zamiast krzyczeć, by ich zdanie było „na wierzchu”;

– wypowiadają swoje pomysły i dzięki temu, że są one brane pod uwagę i realizowane, budują pewność siebie;

– stają się bardziej odpowiedzialne i chętniej przestrzegają zasad, które tworzą/współtworzą;

– są odważniejsze w proponowaniu strategii;

– stają się bardziej chętne do wsłuchania się w potrzeby innych i bardziej otwarte na wielość rozwiązań.

Bardzo ważne jest dawanie uczniom wsparcia na każdym etapie rozwiązywania konfliktu, towarzyszenie im w emocjach. Ostatnim, oczekiwanym etapem minimediacji jest moment, kiedy dzieci same rozwiązują konflikty – według wpojonego im systemu SNO – i robią to już odruchowo, nawykowo!

Minimedcje odwołują się do komunikacji pełnej miłości, szacunku i otwartości. Jako rodzice mamy wpływ na to, czego nasze dzieci uczą się w domu, a wpojona w dzieciństwie umiejętność rozwiązywania konfliktów, kompetencja i sprawność w tym zakresie, mogą być bardzo przydatne w poszukiwaniu rozwiązań na dalszej drodze życia, pełnej różnych zakrętów i konfliktów.
Wspaniale będzie wychować takie dzieci, które w dorosłym życiu od razu będą szukały rozwiązań, omijając tak energochłonne i bezproduktywne konflikty i awantury.