Jak pomóc dziecku stawiać i realizować cele?

Umiejętność stawiania sobie celów i dążenie do ich realizacji jest jedną z istotnych umiejętności w życiu każdego z nas. Dlatego tak ważne jest, by  dzieci od małego uczyć i przyzwyczajać do tego, by mogły zastanowić się nad tym, co chcą osiągnąć. Warto, samemu ćwiczyć umiejętność realizacji celów ważnych dla nas i zachęcać do tego dzieci.

Co można zrobić, na początek?

Jednym ze sposobów jest rozwijanie u dzieci pozytywnej postawy „to jest do zrobienia!”. Taka postawa przydaje się dziecku w nauce formułowania realnych celów i umiejętnego ich planowania.

Dzieci uczą się planować już od najmłodszych lat. Może pamiętasz, jak twoje dziecko nauczyło się samodzielnie ubierać lub jeździć na rowerze bez bocznych kółek. Może przypominasz sobie, jak pomagałeś(-aś) mu w tym procesie, dzieląc cel na wykonalne mniejsze kroki. Jednak jeśli twoje dziecko robi to po raz pierwszy – zanim wytyczy realny cel – zachęć je do tworzenia własnych planów, które dotyczą jego życia lub życia rodzinnego. Niech sobie najpierw wyznaczy plan na najbliższy weekend, plan obowiązków domowych lub plan spędzania czasu wolnego z przyjaciółmi. Pamiętaj, aby mogło później wprowadzić swój plan w życie, przy twojej aprobacie. Jeśli chcesz, zapraszam cię do wspólnego udziału z dzieckiem w ćwiczeniu „Plan”, które pochodzi z książki Arteterapia dla dzieci. Propozycje ćwiczeń plastycznych i pomysły na dialogi z najmłodszymi.. W tym celu przygotujcie kartkę i kredki.

 

Ćwiczenie „Plan”

Cel: zwiększenie samoświadomości, nauka umiejętności planowania, umiejętność wyrażania siebie za pomocą rysunku

Uczestnicy: dzieci w wieku 5+

Forma pracy: indywidualna/grupowa

Technika: rysunek

Materiały dydaktyczne: kredki, kartka papieru

 

Zadanie dla dziecka:

Narysuj własny plan spędzenia wolnego czasu. Pytania, które możesz wykorzystać w trakcie rozmowy z dzieckiem:

Jaki masz plan spędzenia wolnego czasu?

Co przedstawia twój plan-rysunek?

Jak go rozplanowałeś(-aś)?

Jaką ma on dla ciebie wartość?

Co ci daje?

Jak działa?

O czym cię informuje?

W jaki sposób realizujesz w nim to, co jest ważne dla ciebie?

Co najlepszego pokazuje on w tobie?

Miejsce na dodatkowe pytania i spostrzeżenia:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

Warto też zachęcić dziecko do pełnienia różnych ról w szkole, według jego upodobań, lub wdrażanie go w kluczowe role życiowe, które wymagają wykonywania różnego typu zadań. Pomóż dziecku ułożyć właśnie taką listę ról adekwatnych do jego możliwości wiekowych. To też dobry sposób praktycznej nauki. Możesz też poobserwować i znaleźć sposób, w jaki twoje dziecko już teraz używa technik wyznaczania celów. Jeśli zauważysz, że twojej córce czy synowi udało się zaoszczędzić pieniądze, na przykład na zakup mandoliny, omów kroki, które musiało podjąć, aby uzyskać to, czego chciało. Porozmawiaj z nim o tym, jak dobrze jest osiągnąć coś, nad czym pracowało. Jak się z tym czuje? Co z tego ma dobrego dla siebie? Następnie omów, jak można wykorzystać te same techniki do osiągnięcia innego realnego, ważnego dla niego, pomysłu.

 

Metoda SMART

Realizując cele wspólnie z dzieckiem, uruchom SMART (ang. Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time – bound; dosłownie: sprytny). Ten system z powodzeniem stosują organizacje do realizacji swoich celów. Może on być również wykorzystywany indywidualnie. Pokaż swojej pociesze, jak sformułować cel: konkretny, mierzalny, ambitny, realistyczny i określony w czasie. To pomoże dziecku rozjaśnić jego wizję. Dzięki temu wyznaczy sobie konkretne ramy czasowe dla konkretnych działań i nada odpowiedni kierunek swoim wysiłkom i zasobom.

 

Na początek pomóż dziecku wymyślić cel, który może osiągnąć w krótkim czasie. Niech twoje dziecko poczuje, że to naprawdę da się zrobić. I że ono chce to zrobić, a nie ty. Pozwól mu zdecydować, co chce osiągnąć. Omów realny cel, dostosowany do jego potrzeb i możliwości. Jeśli celów ma więcej, poproś je, żeby spisało na kartce wszystkie te, które chciałoby zrealizować. Niech je ozdobi i przypnie w widocznym dla siebie miejscu. Następnie niech wybierze z listy jeden cel, jako pierwszy. Dziecko będzie miało jeszcze większą motywację, jeśli będzie widziało, że ty sam(a) sporządziłeś(-aś) swoją listę celów, które chcesz zrealizować po kolei w określonym czasie. Na początek nauki planowania sprawdzi się cel, który dziecko może szybko zrealizować, nie czekając zbyt długo na efekt. Pozwól mu również wyobrazić sobie moment, kiedy udaje mu się już osiągnąć cel. Pomocne jest również wspólne stworzenie harmonogramu tego, co chce osiągnąć w ciągu jednego miesiąca lub nieco dłużej. Podajcie konkretną datę zakończenia przez dziecko działania i pomóż mu ułożyć poszczególne kroki realizacji jego celu.

 

Niech stworzy własną drogę do celu, na przykład w formie wieloformatowej pracy plastycznej. Poproś dziecko o powieszenie jej w widocznym miejscu, aby mogło monitorować swoją ścieżkę do celu. Niech na niej samo odhacza – po kolei, systematycznie –  to, co już udało mu się osiągnąć.

Zaangażuj w ten proces całą rodzinę. Zachęć dziecko do podzielenia się swoimi planami podczas rodzinnego wieczoru lub w innym odpowiednim otoczeniu. Wyślij e-mail do dziadków i innych bliskich osób z informacją o zaplanowanym celu. Im bardziej upubliczniony cel, tym bardziej zmotywowane może być dziecko. W ten sposób ma szansę uzyskać wsparcie od szerszego grona bliskich mu ludzi. Pamiętaj, że najlepiej uczymy dzieci na swoim przykładzie, poprzez działanie. Pokaż mu więc, jak działa ten proces u ciebie, kiedy to ty realizujesz swój cel.

 

Gdy pojawiają się problemy

Dzieci często nie czują, jak trudna może być droga dochodzenia do celu, a kiedy im się nie udaje, pojawiają się frustracja i zniechęcenie. Dlatego jeśli twoje dziecko zdecyduje, że na przykład chce się uczyć rysowania, zachęcaj je i wspieraj. Jeśli to mu pomoże, wskaż wyzwania i zaangażowanie, jakich będzie ta nauka wymagała. Opowiedz mu o swoich doświadczeniach – co ci pomogło wytrwać w kolejnych krokach przy realizacji twojego celu. I pozwól mu znaleźć własne sposoby, które być może ułatwią tę drogę. Daj mu się też zastanowić, co może zrobić, kiedy pojawią się przeszkody. Chwile zwątpienia zdarzają się każdemu. To na pewno będzie trudne dla niego. Czasami nawet najlepszy plan musi trochę poczekać na lepszy czas. Czynniki zewnętrzne, takie jak pandemia, mogą spowolnić jego działania. To może być dobra okazja do zatrzymanie się, ponownego przemyślenia i lekkiej modyfikacji planu. Wtedy razem z dzieckiem dostosuj go do nieprzewidzianych wcześniej okoliczności. Bo przecież opóźnienie to nie rezygnacja. Pomagając dziecku dostosować cel do zmieniających się okoliczności, nie napieraj – pamiętaj o pytaniach otwartych i wspierającej postawie. Pomóż dziecku dostrzec potrzebę wprowadzenia zmian, gdy coś się zmienia wokół niego. Kluczem do osiągnięcia celu jest wytrwanie mimo tego, że czasami może być trudniej. Jeśli dziecku udało się już osiągnąć kolejny krok, doceń to i świętujcie jego zwycięstwo. I rób tak za każdym razem, kiedy osiągnie następny krok, aż do samego końca. Nie zapomnij również o realnej pochwale. Powiedz mu coś w stylu: „Jestem pod wrażeniem, w jaki sposób zaangażowałeś(-aś) się w to działanie…!”. Na sam koniec doceń jego wysiłek i świętuj razem z nim moment dojścia do upragnionego celu. Możesz później opowiedzieć o swoich spostrzeżeniach, co twoim zdaniem zmieniło się na lepsze w jego życiu po zrealizowaniu tego celu. Bo przecież dzięki umiejętności wyznaczania celów każde dziecko może wprowadzać swoje postanowienia w życie.